कस्तो होला देउवाको चौथो कार्यकाल ?

काठमाडौं, २४ जेठ । कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा १२ वर्षपछि मुलुकको ४० औँ प्रधानमन्त्रीका रूपमा सिंहदरबार प्रवेश गरेका छन् ।विगत १२ वर्षमा धेरै उतारचढाव खेप्नुभएका देउवा अघिल्लो वर्ष पार्टीको सभापति हुँदै मंगलबार दुई तिहाइ बहुमतबाट प्रधानमन्त्री निर्वाचित भएका हुन् । अाजको अन्नपूर्ण पोस्टमा खबर छ– स्थानीय तहको दोस्रो चरण चुनाव तथा माघसम्म केन्द्रीय संसद् र प्रदेश संसद्को चुनाव गराएर संविधान कार्यान्वयन गर्ने मुख्य जिम्मेवारीसाथ प्रधानमन्त्री बनेका देउवालाई यो कार्यकालमा अवसर र चुनौती दुवै छन् । यसअघि तीनपटक प्रधानमन्त्री बने पनि देउवा अहिलेको जस्तो सहज रूपमा सत्तामा पुगेका थिएनन् । यसअघिका तीनै पटक प्रधानमन्त्री हुँदा पार्टीभित्र उनले चर्को दबाब खेप्नुपरेको थियो । तर, अहिले उनी पार्टीभित्र सुविधाजनक बहुमतमा भएकाले पनि सरकारलाई पार्टीको छाया बनाउनुपर्ने बाध्यता छैन । देउवा आफैं पनि विगतको लामो अनुभवबाट खारिएकाले यो चौथो कार्यकाल देश र जनताका लागि केही गरेर देखाउने दृढ देखिएका छन् । देउवालाई संविधानका विषयमा असन्तुष्टि राख्ने पक्षको पनि सहमतिमा संविधान संशोधन गरेर तीन तहको चुनाव समयमै गराउनु मुख्य चुनौती छ । यद्यपि, उनीसँग झन्डै दुई तिहाइको समर्थन भएकाले त्यसको सदुपयोग गर्न सके भने उनी सफल प्रधानमन्त्रीका रूपमा उदाउनेछन् । ७१ वर्षीय देउवा सुदूरपश्चिमको अतिविकट डडेलधुराको असिग्राम गाविसको रुवाखोलामा जन्मिएका हुन् । किशोरदेखि नै विद्यार्थी राजनीतिमा होमिएका उनले लामो जेलनेल र तत्कालीन राज्यपक्षबाट यातनासमेत भोगेका छन् । देउवाले यसअघि प्रधानमन्त्री हुँदा पनि विरोधकाबीच केही महत्वपूर्ण निर्णय गरेका थिए, जसको अहिले प्रशंसा हुने गरेको छ । अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगलाई अधिकार सम्पन्न बनाउनेगरी ऐन ल्याउने, नेपालमा मूल्यअभिवृद्धि कर लागू गर्नेजस्ता दीर्घकालीन महत्वका निर्णय देउवाकै सक्रियतामा उनी प्रधानमन्त्री हुँदा भएका हुन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट राजनीतिशास्त्रमा स्नातकोत्तर र कानुन र मानविकीमा स्नातक गरेका देउवाले सन् १९८९/९० मा बेलायतको प्रतिष्ठित विश्वविद्यालय लन्डन स्कुल अफ इकोनोमिक्समा रिसर्च फेलोको रूपमा एक वर्ष अध्ययन गरेका थिए । पिछडिएको सुदूरपश्चिमाञ्चल क्षेत्रबाट राजनीतिमा उदाएका देउवाले मुलुकको पिछडिएका भूभाग, सीमान्तकृत वर्ग, महिला, दलित, जनजाति र मधेसलाई राष्ट्रिय विकास-प्रक्रियाको मूलधारमा ल्याउन कर्णाली-दलित-महिला-जनजाति-मधेस (कदमजम) को अवधारणा ल्याई ती वर्ग र समुदायलाई प्रत्यक्ष लाभ हुने विभिन्न कार्ययोजना लागू गरेका थिए । देउवाले आफू प्रधानमन्त्री हुँदा कमैया मुक्तिको घोषणा गरी मुक्त कमैयालाई पुनःस्थापित गरेका थिए । ०२२ सालमा सुदूरपश्चिमाञ्चल विद्यार्थी संघको संस्थापक सदस्य भई प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा होमिनुभएका देउवा ०२३ सालमा गठित तरुण-सभाको अध्यक्ष भई राजनीति आरम्भ गरेका हुन् । उनी २०२८ असोज १ गतेदेखि २०३६ फागुन २९ गतेसम्म नेपाल विद्यार्थी संघको अध्यक्ष थिए । पहिलोपटक ०४८ सालमा कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य बनेका देउवा ०४८ देखि अहिलेसम्म आफ्नो निर्वाचन क्षेत्र डडेलधुराबाट लगातार चुनाव जित्दै आएका छन् । ०४८ को तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाको मन्त्रिपरिषद्को गृहमन्त्री बनेका देउवा ०५२ देखि ०६१ सम्मको एक दशकको छोटो अवधिमै तीन पटक प्रधानमन्त्री भएका थिए । गत वर्ष भएको कांग्रेसको तेह्रौं महाधिवेशनबाट देउवा सभापतिमा निर्वाचित भएका हुन् । ०५२ सालमा पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा देउवाले बहुचर्चित र विवादास्पद बनेको टनकपुर सन्धिलाई प्रतिपक्ष एमालेको समेत सहयोगमा दुई तिहाइ बहुमतले पारित गराएर आफ्नो क्षमता देखाएका थिए ।