भ्रष्टाचारमा नेपाल दक्षिण एसियामा तेस्रो

काठमाडौं, १३ माघ । नेपाल बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुकमध्ये १३१औँ नम्बरमा सूचीकृत भएको छ । ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनल नेपालले बुधबार सार्वजनिक गरेको सन् २०१६ को भ्रष्टाचार अवधारणा सूचकांक ९सिपिआई० मा बढी भ्रष्टाचार हुने विश्वका १७६ मुलुकमध्ये नेपाल १३१औँ नम्बरमा परेको हो । आजको नयाँ पत्रिकामा खबर छ– दक्षिण एसियाली मुलुकमा भने नेपाल भ्रष्टाचार बढी हुने तेस्रो मुलुक बनेको छ । नेपालले कुल एक सय स्कोरमा केवल २९ अंक ल्याएको छ । नेपालले अघिल्लो वर्षभन्दा दुई अंक सुधार गरेको हो । सन् २०१६ मा अघिल्लो वर्षभन्दा भ्रष्टाचार केही न्यून देखिए पनि नेपालले पाएको स्कोर धेरै कम रहेकाले भ्रष्टाचारको अवस्था परिवर्तन भएको भन्न नमिल्ने ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनल नेपालले जनाएको छ । दक्षिण एसियाका अन्य देशको अवस्था दक्षिण एसियाली देशहरूमा अफगानिस्तान सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुक देखिएको छ । अफगानिस्तानले १५ अंक मात्र पाएको छ । भ्रष्टाचार बढी हुने मुलुकमा २६ अंकका साथ बंगलादेश दोस्रो, ३२ अंकका साथ पाकिस्तान चौथो, ३६ अंकका साथ माल्दिभ्स र श्रीलंका संयुक्त रूपमा पाँचौँ नम्बरमा छन् । भारतले ४० अंक पाएको छ । दक्षिण एसियामा भुटान मात्रै सुशासन कायम भएको मुलुकका रूपमा सूचीकृत भएको छ । भुटानले कुल एक सय स्कोरमा ६५ अंक पाएको छ । छिमेकी मुलुक चीन ४० अंक प्राप्त गरी ७९औँ स्थानमा रहेको छ । ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलका अनुसार विभिन्न विश्वसनीय अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाले गरेका सर्वेक्षणको आधारमा सूची तयार पारिएको हो । सूचीमा १ सय अंक ल्याउने अति स्वच्छ, शून्य अंक ल्याउने अति भ्रष्ट, ५० अंक नकटाउनेलाई भ्रष्ट मुलुक भनिएको छ । सर्वेक्षणमा ६ अन्तर्राष्ट्रिय संस्था सहभागी सर्वेक्षणमा विभिन्न ६ वटा अन्तर्राष्ट्रिय संस्था सम्मिलित थिए । ती संस्थाले छुट्टाछुट्टै विषयमा सर्वेक्षण गरेका थिए । जसअनुसार विश्व बैंकले सरकार तथा सार्वजनिक क्षेत्रको काम कारबाही, सार्वजनिक पदाधिकारीको काम कारबाहीमा निगरानीको स्थिति र नागरिक समाजलाई राज्यका काम कारबाहीको जानकारीमा पहुँच विषयमा सर्वेक्षण गरेको थियो । वल्र्ड इकोनोमिक फोरमले आयात, निर्यात सार्वजनिक सेवा, कर भुक्तानी, ठेक्का–पट्टा र न्याय प्राप्तिका लागि दिनुपर्ने घुसका सम्बन्धमा, ग्लोबल इन्साइटले व्यापार–व्यवसाय, आयात–निर्यातमा हुने भ्रष्टाचारको अवस्था, वर्टेल्स म्यान फाउन्डेसनले सार्वजनिक पद दुरुपयोगमा कारबाही र सरकार नियन्त्रणको स्थितिबारे सर्वेक्षण गरेको थियो । यसैगरी, वल्र्ड जस्टिस प्रोजेक्टले सरकार न्यायालय, संसद्, सुरक्षा निकायका प्रतिनिधिहरूद्वारा निजी स्वार्थका लागि पदको दुरुपयोगको अवस्था र भेराइटिज अफ डेमोक्रेसी प्रोजेक्ट ९भिडिइएम०ले राजनीतिक भ्रष्टाचारको व्यापकताजस्ता विषयमा अध्ययन गरेको थियो । नेपालमा राजनीतिक भ्रष्टाचार बढी अध्ययनको क्षेत्रगत अवस्थालाई हेरेर प्रत्येक देशलाई छुट्टाछुट्टै नम्बर दिइएको छ । नेपालले औसतमा २९ स्कोर ल्याए पनि राजनीतिक क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार भएको पाइएको छ । भेराइटिज अफ डेमोक्रेसी प्रोजेक्ट ९भिडिइएम०ले गरेको राजनीतिक भ्रष्टाचारको व्यापकतामा नेपालले सबैभन्दा कम २१ स्कोर ल्याएको छ । सरकारद्वारा प्रदान गरिएको सार्वजनिक क्षेत्र, पदाधिकारीको कामकारबाहीमा निगरानीको स्थिति र नागरिक समाजलाई राज्यका कामकारबाहीको जानकारीमा पहुँच शीर्षकमा नेपालले ३५ स्कोर पाएको छ । यस्तै, आयात, निर्यात, सार्वजनिक सेवा, कर भुक्तानी, ठेक्कापट्टा र न्याय प्राप्तिमा दिनुपर्ने घुसमा पनि व्यापकता रहेको छ । त्यसमा नेपालले २६ स्कोर मात्रै पाएको छ भने व्यापार–व्यवसाय, आयात–निर्यातमा भ्रष्टाचारको अवस्थामा ३४ अंक पाएको छ । यसैगरी, सार्वजनिक पद दुरुपयोगमा कारबाही र सरकारबाट नियन्त्रणको स्थितिमा २४ र सरकार, न्यायालय, संसद् र सुरक्षा निकायमा हुने भ्रष्टाचारमा ३१ अंक ल्याएको छ । १४ कम भ्रष्ट मुलुक सबैभन्दा बढी ९०–९० अंक ल्याएर डेनमार्क र न्युजिल्यान्ड पहिलो कम भ्रष्टाचार हुने मुलुक बनेका छन् । फिनल्यान्ड ८९, स्वीडेन ८८, स्विट्जरल्यान्ड ८६, नर्वे ८५ अंकसहित दोस्रो, तेस्रो, चौथो र पाँचौँ कम भ्रष्टाचार हुने मुलुक बनेका छन् । यस्तै, सिंगापुर ८४, नेदरल्यान्ड ८३, क्यानडा ८२, जर्मनी ८१, लक्जमबर्ग ८१, युके ८१, अस्ट्रेलिया ७९, आइसल्यान्ड ७८ तथा बेल्जियम र हङकङ ७७ अंकसहित छौटौँ, सातौँ, आठौँ, नवौँ, दशौँ, एघारौँ, बाह्रौँ, तेह्रौ, चौधौँ कम भ्रष्ट मुलुक बनेका छन् । सोमालियामा सबैभन्दा धेरै भ्रष्टाचार सोमालिया संसारको सबैभन्दा धेरै भ्रष्टाचार हुने मुलुकमा दरिएको छ । प्रतिवेदनअनुसार सोमालियाले सबैभन्दा कम १० अंक प्राप्त गरेको छ । ९०–९० अंक ल्याएर डेनमार्क र न्युजिल्यान्ड कम भ्रष्टाचार हुने मुलुक बनेका छन् । फिनल्यान्ड ८९, स्विडेन ८८, स्विट्जरल्यान्ड ८६, नर्वे ८५ अंकसहित क्रमशः दोस्रो, तेस्रो, चौथो र पाँचौँ कम भ्रष्टाचार हुने मुलुक बनेका छन् । त्यस्तै, सिंगापुर ८४, नेदरल्यान्ड ८३, क्यानडा ८२, जर्मनी ८१, लग्जम्बर्ग ८१ अंकसहित छैटौँ, सातौँ, आठौँ, नवौँ र दशौँ कम भ्रष्टाचार हुने मुलुकमा परेका छन् ।