Ntc summer Offer
Khabar Dabali १६ चैत्र २०८० शुक्रबार | 29th March, 2024 Fri
NIMB

शैक्षिक क्षेत्रको विकास नगरी समृद्धि प्राप्त हुँदैन्

०४६ सालको ऐतिहासिक जनआन्दोलन पछि नेपालको शिक्षा क्षेत्रमा उल्लेख्य प्रगति भएको छ । सन् १९८१ मा २०.६० प्रतिशत रहेको हाम्रो साक्षरता दर आज झण्डै–झण्डै ८० प्रतिशतको हाराहारीमा पुगेको छ । हामीले देशका कुना काप्चामा पनि विद्यालय स्थापना गरेका छौं । झण्डै हाम्रो विद्यालय भर्ना दर गत वर्षको हेर्दा ९७ प्रतिशत जति रहेको छ । यो ज्यादै राम्रो उपलब्धि हो । साथै अन्तराष्ट्रिय क्षेत्रमा पनि नेपालका विद्यार्थीहरुले आफ्नो भूमिका बढाएका छन् । नाम लेखाएका छन् । त्यसले हामीलाई एउटा सन्तुष्टी दिन्छन् नै !

त्यति हुँदा–हुँदै पनि विश्वव्यापी मान्यताअनुसार शिक्षामा लगानी बढाउनु पर्छ । हामी त अझ समाजवादमा जाने भनेका छौं । शिक्षामा लगानी विना, शिक्षाको क्रान्ति विना र शिक्षाको परिवर्तन विना हामी समाजवादमा जान सक्दैनौं ।

हाम्रा मन्त्रीहरुले रोष्टममा आएर यति कि.मी. बाटो कालोपत्रे भयो, यति वटा पुल बन्यो, यतिवटा यो भयो भन्नुहुन्छ । हामी भौतिक संरचनाको प्रगति यति भयो, उति भयो भनिरहेका हुन्छौं । तर, हामीले कति विद्यार्थीहरु पढायौं ? कति कक्षा कोठाहरु थप्यौं ? कति विद्यालय छोड्ने विद्यार्थीको दर घटायौं ? यस खालको विषय एकदमै कम आउँछ । यसले हामीलाई सहि ठाउँमा पुर्याउँदैन् ।

विश्वव्यापी मान्यता अनुसार कुल बजेटको २० देखि २५ प्रतिशत हिस्सा शिक्षा क्षेत्रमा लगानी गर्नुपर्छ । तर अहिलेको बजेट विनियोजन हेर्दा जम्मा १०.६८ प्रतिशत मात्रै छ । कुल ग्राहस्त उत्पादनको ६ देखि ८ प्रतिशत शिक्षा क्षेत्रमा लगानी गर्नुपर्छ भन्ने विश्वव्यापी मान्यता हो । तर अहिलेको बजेटमा जम्मा ४.६ प्रतिशत मात्रै छ । यो लगानीबाट हामीले सोंचेको उपलब्धीलाई प्राप्त गर्न सक्दैनौं ।

शिक्षामा लगानी नबढाई हामीले प्रगति गर्न सक्दैनौं । शिक्षा मुलुकको समग्र विकासको पूर्वसर्त हो । वर्गीय अन्तरविरोध हटाउने कुरा, सामाजिक विभेदहरुलाई हटाउने कुरा, नेपाली समाजलाई एउटा समतामुलक, न्यायमुलक समाजमा रुपान्तरण गर्ने कुरा शिक्षाले मात्रै सम्भव छ ।

झण्डै १५ प्रतिशत दलित समुदायका बालबालिकाहरु अझैपनि शिक्षाको क्षेत्रबाट बाहिर नै छन् । कतिपय पिछडिएका क्षेत्रको अवस्था पनि त्यहि खालको छ । एउटा जनसंख्याको ठूलो हिस्सालाई शैक्षिक क्षेत्रबाट अलग राखेर हामी कस्तो वर्गीय समानता ल्याउन सक्छौं ? कस्तो सामाजिक विभेदलाई हटाउन सक्छौं ? त्यसकारण यो अनिवार्य शर्त हो ।

अहिले हाम्रो देशमा शैक्षिक पलायनको दर एकदमै डरलाग्दो खालको छ । झण्डै १५० विद्यार्थीहरु प्रत्येक दिन पढ्नको निमित्त विदेश जान्छन् । अष्ट्रेलियामा मात्रै झण्डै ३३ हजार विद्यार्थी एक वर्षमा पढ्नको निमित्त गएको तथ्यांक छ । प्रत्येक वर्ष नेपालबाट नो अब्जेक्सन लेटर लिने झण्डै झण्डै ६० हजार विद्यार्थी छन् । भारत जाने विद्यार्थीहरुको त हामीसँग तथ्यांक नै छैन् । यसरी हेर्दा करिब २ सय अरब जति नेपाली पैसा पढ्नको निम्ति बाहिरिएको देखिन्छ । यो एकदमै डरलाग्दो विषय हो । यस तर्फ सरकारको उचित ध्यान जानुपर्छ ।

विद्यालय छोड्ने विद्यार्थीहरुको संख्याको विषय पनि अलि गम्भीर खालको नै छ । त्यता तिर धेरै छलफल भएको छैन् । सन् २००८ मा कक्षा १ मा भर्ना भएका १३ लाख ३४ हजार विद्यार्थीहरु मध्ये २०१७ मा एस.एल.सी. दिन जम्मा ४ लाख ४६ हजार पुगे । २०१९ मा प्लस टुमा दिँदा जम्मा २ लाख ९० हजार पुगेका छन् । झण्डै ११ लाख विद्यार्थीहरु वेपत्ता छन् । उनिहरु कहाँ छन् ? तिनिहरुको अवस्था के छ ? तिनिहरु कस्तो वर्गका विद्यार्थीहरु थिए ? कुन समुदायका थिए ? प्रश्न एकदमै गम्भिर खालको छ ।

सम्भवत तिनीहरु गरिब, दलित, जनजाति, उत्पीडित समुदायका थिए र मधेशका पनि एकदमै तल्लो वर्गका थिए । ति कहाँ छन् ? त्यस प्रति राज्यको दायित्व के छ ? झण्डै ११ लाख विद्यार्थीहरु हामीले हाम्रो विद्यालय शिक्षाबाट छोडिरहेका छौं । भने माथिल्लो शिक्षाको अवस्था त्यो भन्दा गम्भिर खालकै छ ।

प्रस्तावित शिक्षासँग सम्बन्धित विषयवस्तुलाई हामीले नयाँ ढंगले हेर्नुपर्छ । आज शैक्षिक क्षेत्रको गरिमा असाध्यै घट्दै गईरहेको छ । हाम्रा विश्वविद्यालयले आफ्नो साख दिन प्रतिदिन गुमाउँदै छन् । शैक्षिक क्षेत्रले साख गुमाउने अनि शैक्षिक क्षेत्र अपमानित हुन्छ भने त्यो देश बन्दैन ।

त्यसैले हाम्रो विश्वविद्यालयको शाख कसरी माथि उठाउने ? हाम्रो बालबच्चालाई पढाउने शिक्षकहरुको पेशालाई कसरी सम्मानित गराउने ? आज शिक्षकले राम्रोसँग पढाएको छैन् । उसको जिविकोपार्जन भएको छैन् । उ अध्ययनमा छैन् । उ अनुसन्धान छैन् । उसले खाली पढाउने मात्रै एक खालको औपचारिकता मात्रै पुरा गरेको छ । शिक्षक अहिलेको नयाँ–नयाँ प्रविधि बारे साक्षर छैन् भने त्यो शिक्षकले कस्तो विद्यार्थी पढाउँछ ? भनिन्छ, पढ्ने विद्यार्थीले भन्दा पढाउने शिक्षकले ज्यादै पढ्नुपर्छ । त्यो स्थिति आज मुलुकमा छैन् ।

हामीले पटक–पटक भनेका छौं, हिजो विद्यालय खोल्ने अभियान थियो अब विद्यालयहरुको मर्ज गर्ने अभियान चलाउन पर्छ । नयाँ–नयाँ विद्यालय खोल्नेभन्दा पनि विद्यालयलाई मर्ज गर्ने अभियान चलाउन आवश्यक छ । अब हामीले तत्कालै शहरी क्षेत्र, उपत्यका, तराई–मधेशको क्षेत्रमा विद्यालयलाई गाभ्ने योजना ल्याउने हो भने झण्डै–झण्डै ९० प्रतिशत जति लगानी त्यसबाट निकाल्न सकिन्छ । त्यसकारण त्यस तर्फ हामी जान आवश्यक छ ।

पठनपाठनको राम्रो वातावरण बनाउने, विद्यार्थीहरुलाई गुणस्तरीय शिक्षाको व्यवस्था गर्ने, देशभित्र शैक्षिक हब बनाउने विषय आजको चुनौति हो । त्यसो गर्न सक्यौं भने हाम्रो देशले छोटो समयमा प्रगति गर्न सक्छ । त्यो भयो भने, समानतातर्फ उन्मुख देशको विकास गर्न सकिन्छ । यहि ढंगबाट हाम्रा नीति तथा कार्यक्रमहरु बन्न आवश्यक छन् ।

(बजेटमाथि सदनमा भएको छलफल क्रममा सत्तारुढ नेकपा नेता एंव सांसद योगेश भट्टराईले शिक्षा क्षेत्रमा बिनियोजित बजेटको विषयमा आधारित रहेर व्यक्त गरेको विचार जस्ताको तस्तै)

aplly description here...

माओवादीको निर्णय : सबै समितिमा ३५ प्रतिशत महिला, २० प्रतिशत युवा

काठमाडौँ । नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले कोरोनाविरुद्धको लडाइँलाई थप प्रभावकारी बनाउन सर्वपक्षीय राजनीतिक संयन्त्र बनाउन सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको छ । ...

प्रदेश नं १ : १८८ सङ्क्रमित थपिए

पछिल्लो २४ घण्टामा प्रदेश नं १ मा १८८ जना कोरोना सङ्क्रमित थपिएका छन् । थप सङ्क्रमितमा मोरङमा ८३ मध्ये विराटनगरमा ६४, झापामा २५, सुनसरीमा ४०, धनकुटाम...

निषेधाज्ञाको असर छैन सेयर बजारमा : कुन कम्पनीको कति बढ्यो ?

काठमाडौं । हिजो घटेको सेयर बजारमा आज बढेको छ । मंगलबार ११ कम्पनीको सेयर मूल्य उच्च दरमा वृद्धि भएको छ । आज नेप्से ९२.४६ अंकले बढेर २५९९.०७ बिन्दुमा प...

कैलालीमा २० जना थुनुवामा कोरोना संक्रमण

धनगढी । जिल्ला प्रहरी कार्यालय कैलालीको थुनामा रहेका २० जनामा कोभिड-१९ संक्रमण पुष्टि भएको छ । ६२ जनाको परीक्षण गर्दा २० जनामा संक्रमण पुष्टि भएक...

आपतमा गाउँ नै प्यारो : २४ घण्टामा ५० हजारले छाडे काठमाडौं

काठमाडौं। २४ घण्टाको अवधिमा काठमाडौँ उपत्यका छाड्‍नेको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । आइतबार साँझ ८ बजेदेखि सोमबार साँझ ८ बजेसम्‍ममा काठमाडौँ उपत्यका छाड्...

यी हुन् मन्त्रिपरिषद्‌ले गरेका निर्णयहरू

काठमाडौँ । मन्त्रिपरिषद् बैठकले कोभिड-१९ रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि विभिन्न निर्णय गरेको छ । सोमबार साँझ प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा बसेको ब...

प्रदेश-१ मा २०२ कोरोना सङ्क्रमित थपिए : कुन जिल्लाका कति ?

विराटनगर । पछिल्लो २४ घण्टामा प्रदेश नं १ मा आज २०२ कोरोना सङ्क्रमित थपिएका छन् । थपिएका सङ्क्रमितमा मोरङका ११४ मध्ये विराटनगरका ९०, झापाका ३७, सुनसर...

चितवनमा कोरोनाले तीन जनाको मृत्यु

चितवन । कोरोना सङ्क्रमणका कारण जिल्लामा तीनजना वृद्धको मृत्यु भएको छ । मृत्यु हुनेमा पर्साको वीरगञ्ज महानगरपालिका-१७ का ८० वर्षीय वृद्ध, मकवानपुरका ८...

काठमाडौँमा के-के खुल्ला, के-के बन्द ? (सूचीसहित)

काठमाडौँ । काठमाडौंमा एक साताका लागि अत्यावश्यकबाहेकका सेवा र यातायात बन्द गरिएको छ । सोमबार साँझ काठमाडौँ, भक्तपुर र ललितपुर जिल्लाका प्रमुख जिल्ला ...

अब काठमाडौँ उपत्यकामा प्रवेश गर्दा अनिवार्य क्वारेन्टाइनमा बस्‍नुपर्ने

काठमाडौं । काठमाडौं, भक्तपुर र ललितपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरुको बैठकले अब काठमाडौं उपत्यका प्रवेश गर्नेहरुले अनिवार्य क्वारेन्टाइन वा होम आइसोलेस...

अरु धेरै
Right path detel page
Alphabet Education Consultancy

प्रतिकृया लेख्नुहोस्:

Salt Trending Alphabet Education Consultancy Pioneer Software Technologies