देउवाको रणनीति कति सफल ? कसरी टुङ्गीयो कांग्रेसभित्र 'संरचना' र 'कार्यतालिका' विवाद ?

काठमाडाैं । प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय समिति बैठकले महाधिवेशन कार्यतालिका पहिला कि अन्तरिम संरचना निर्माण पहिला भन्ने बहस टुंग्याएको छ । असार २२ गतेदेखि पार्टी केन्द्रीय कार्यालय सानेपामा बसिरहेको बैठक यही एउटा एजेण्डामा केन्द्रित रहेको थियो । एक महिनासम्म बसेको केन्द्रीय समितिको बैठकमा पेश गरिएका १४ वटा एजेण्डामा यी बाहेक अन्य १३ एजेण्डा निष्प्रभावी बनेका थिए ।

शुक्रवार राति अबेरसम्म बसेको हालका र पूर्व पदाधिकारीहरूबीच सहमति गरेर २२ गतेसम्म निर्देशिका ल्याउने म्यान्डेट दिएको छ । \'अब हुने २२ गतेको केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकमा पदाधिकारीहरूबाट अन्तरिम व्यवस्था र महाधिवेशनको कार्यतालिकाको विषयमा एउटा निर्देशिका आउँछ,\' बैठकमा उपस्थित केन्द्रीय सदस्य रामकृष्ण यादवले भने, त्यसपछि त्यही अनुसार अन्तरिम संरचना बनाउने काम अघि बढ्ने निर्णय भएको छ ।\'

शुक्रवार बसेको बैठकमा मङ्सिर मसान्तसम्म अन्तरिम व्यवस्था अनुसार पार्टीको पुनर्संरचना गर्ने सहमति भएको छ । \'१३ औं महाधिवेशनमा क्रियाशील सदस्यताहरूका लागि नवीकरणका लागि नरहरी आचार्यको संयोजकत्वमा रामकृष्ण यादव र रमेश लेखकको एउटा समिति बनेको थियो,\' यादवले भने, \'त्यो समितिले गरेका कामको अभिलेख हेरेर नयाँ सदस्यताका लागि पहल गर्ने सहमति भएको छ ।\'

देउवाको रणनीति सफल : कार्यतालिका ल्याउने बहस यसरी टुंगियो
महाधिवेशनको कार्यतालिका अहिल्यै सार्वजनिक गरेर अघि बढ्नुपर्ने सभापति शेरबहादुर देउवालाई ठूलो दबाब थियो । संस्थापन पक्षले भने संक्रमणकालीन व्यवस्था अनुसार संरचनाहरूको निर्माण गरेपछि महाधिवेशनको तयारी आफैं शुरू हुने भन्दै कार्यतालिका निर्माणमा उदासीनता देखाइरहेको अवस्था थियो ।

पटक-पटकका केन्द्रीय समितिको बैठकमा बोल्ने अधिकांश संस्थापन इतर पक्षका नेताहरूले तत्कालै महाधिवेशन कार्यतालिका ल्याउनुपर्ने र सोही कार्यतालिकाअनुसार नै अन्तरिम संरचना निर्माण हुनुपर्ने अडान राखेका थिए । गत बुधवारको बैठकमा सभापति देउवा र वरिष्ठ नेताबीच चर्काचर्की नै भएको थियो ।

देउवाले आफूलाई महाधिवेशन गर्न नचाहेको देखाउन र \'भिलेन\' बनाउन खोजेको भन्दै पौडेलविरुद्ध चर्किएपछि माहोल अशान्त बनेको थियो । संस्थापनइतर पक्षले आफूलाई हरेक कुरामा दबाब सृजना गर्ने मात्र कुरा गरेकोमा देउवाले बैठकमै आपत्ति जनाएका थिए ।

शुक्रवारको बैठकमा अन्तरिम संरचना निर्माण गर्ने विषयमा पदाधिकारीहरूले निर्देशिका बनाउने सहमति भएपछि कांग्रेसभित्र तत्कालका लागि संरचना पहिला कि कार्यतालिका पहिला भन्ने विवाद हल भएको छ ।

महाधिवेशन तयारी पुसदेखि
शुक्रवारको बैठकले मङ्सिर मसान्तसम्म अन्तरिम संरचना निर्माण गरिसक्ने सहमति गरेको छ । आगामी २२ गते बोलाइएको केन्द्रीय समितिमा पदाधिकारीको समितिले अन्तरिम संरचना निर्माणको कार्यविधि तयार गर्नेछ । सोही कार्यविधि अनुसार मङ्सिर मसान्तसम्म अन्तरिम संरचना निर्माण भइसक्नेछन् ।

पार्टी विधान अनुसार महाधिवेशनको एक वर्ष अघि सबै संरचनाको निर्माण भइसकेको हुनुपर्ने छ । देश संघीयतामा गएको २ वर्ष भइसक्दा पनि कांग्रेससँग पुरानै संरचनाहरू छन् । वडा, गाउँपालिका, नगरपालिका, प्रदेश सभा क्षेत्र र प्रतिनिधि सभा क्षेत्रका संरचनाहरू कांग्रेससँग छैनन् ।

यसअघि भागवण्डाका आधारमा संरचनामा पदाधिकारीहरू राख्ने प्रस्ताव सभापति देउवाले गरेका भएपनि पौडेलपक्षले त्यसलाई इन्कार गरेको थियो । विधानमा उल्लेख भएअनुसार नै संरचना निर्माण गर्ने दबाब सभापतिलाई परेपछि केन्द्रीय समिति बैठकले मङ्सिर मसान्तसम्मको समय संरचना निर्माणका लागि सहमति गरेको हो ।

कांग्रेसले पुससम्म सबै संरचनामा पदाधिकारीको व्यवस्था गर्यो भने त्यसको एक वर्ष अर्थात २०७७ सालको पुस या त्यसपछि मात्र महाधिवेशन गर्न सम्भव हुनेछ । यसरी विधानमा प्रत्येक ४ वर्षमा महाधिवेशन गर्नुपर्ने उल्लेख गरिएको भएता पनि यसपटक संरचनाको अभावमा थप एक वर्ष लाग्ने भएको हो ।

उसो त कांग्रेसले पहिला पनि प्रत्येक ४ वर्षमा महाधिवेशन गरेको छैन । कांग्रेसको यसअघिको १३ औ महाधिवेशन पनि ५ वर्षमा भएको थियो भने १२ औं, ११ औं, १० औं र ९ औं महाधिवेशन पनि विधान अनुसार प्रत्येक ४ वर्षमा भएका थिएनन् । कतिपय महाधिवेशनका लागि विशेष परिस्थितिका आधारमा ५ वर्षमा पनि थप ६ महिना थपिएको थियो ।

यसपाली पनि ७७ को फागुनमै महाधिवेशन हुने सभापति देउवा निकट मानिने गोपालमान श्रेष्ठले बताइसकेका छन् । श्रेष्ठले भने, \'महाधिवेशन ७७ फागुन मै हुन्छ । त्यही अनुसार तयारी अघि बढ्छ ।\'