अकबरे खुर्सानीमा नयाँ रोग

रसुवा । रोगले अकबरे (खुर्सानी) सखाप भएपछि किसान चिन्तित बनेका छन् । व्यावसायिक खेतीमा लागेका किसानको अकबरे रोगले सखाप बनाएपछि उत्पादन घटेको छ । अकबरेको डाँठ कुहिने र बोट ओइलाउँदै जाने एउटा रोग देखिएको छ भने अर्को अकबरेको जरा ओइलाउने र एक्कासी कुहिने रोग देखिएको हो ।

यस वर्ष रोगले अकबरेबाट आम्दानी आधा हुने इलाम नगरपालिकाका अकबरे किसान डिल्ली चापागाईंको भनाइ छ । गएको वर्ष अकबरेबाट रु डेढ लाख कमाइ भएकामा यस वर्ष रु ५० हजार मात्र हुने उनको अनुमान छ । “डाँठ कालो भएर कुहिने रोगले सबै सखाप पारेको छ ” चापागाईंले भने,“बढी पानी र हुस्से परेकाले होला उत्पादन ह्वात्तै घटेको छ ।” गएको वर्ष एक हजार बिरुवा लगाएकामा करिब डेढ/दुई सय बिरुवाले मात्र उत्पादन दिँदै गरेको चपागाईंको भनाइ छ ।

किसानले मौसम बदली भएर अकबरे मासिएको भने पनि प्राविधिक र विज्ञले भने नयाँ रोग भित्रिएको बताएका छन् । गत फागुनमा ८०० बिरुवा अकबरे खेती गर्नुभएका सूर्योदय नगरपालिका–९ का किसान एवं प्राविधिक खेमराज भट्टराईले सबै बोट कुहिएको दुखेसो सुनाए । रोगले अकबरे सखाप भएपछि अकबरे लगाएको बारीमा फूलगोभी खेती गरिएको भट्टराईको भनाइ छ ।

“फेद कुहिने रोगले अकबरे सबै सकियो”, भट्टराईले भने,“ गएको वर्षसम्म खासै रोग थिएन यस वर्ष एकैचोटि रोग देखियो ।” पराम्परागत विधि अपनाएर खेती गरेकाले नयाँ रोगले आक्रमण गरेको भट्टराईको भनाइ छ ।

वैकल्पिक उपाय अपनाउँदा आशा देखियो

नयाँ प्रविधि अपनाउँदा अकबरेमा रोगको सङ्क्रमण कम देखिएको किसान र विज्ञको भनाइ छ । माटोमा प्लाष्टिकको प्रयोग गरेर ड्याङ बनाई खेती गर्दा केही प्रभावकारी देखिएको उनीहरूको भनाइ छ । “नयाँ प्रविधि अपनाएको अकबरे चाहिँ केही रह्यो”, किसान भट्टराईले भने, “हामीले गरेको नयाँ प्रविधिको सामूहिक खेती चाहिँ अथवा जस्तो देखिएको छ ।” भट्टराईका अनुसार सूर्योदय–३ मा भूल्के खोला सिँचाइ आयोजनाअन्तर्गत गरिएको खेतीबाट चाहिँ किसानले आंशिक फाइदा लिइरहेका छन् । एकतीस जनाको खेती रहेको सो बगानमा पहिलो चरणमै तीन मन उत्पादन बेचिसकिएको छ । अकबरे रोगकै चपेटामा परे पनि शुरुआती समयमै औषधि लगाउँदा उत्पादन दिएको भट्टराईको भनाइ छ ।