उत्तर कोरियाले अमेरिकामाथि परमाणु आक्रमण गर्ला त ?

उत्तर कोरियाको परमाणु तथा क्षेप्यास्त्र कार्यक्रमका कारण उत्पन्न संकट खतरनाक स्तरमा पुगेको छ । पछिल्ला चार दशकदेखि उत्तर कोरियालाई उसको आणविक कार्यक्रम रद्द गर्न सम्झाउने कोसिस जारी छ । यस्तो पहिल्यैदेखि लागिरहेको थियो कि उत्तर कोरिया परमाणु हतियार तथा मिसाइल क्षमता हासिल गर्ने धुनमा छ । उत्तर कोरियाको साथमा कति क्षमता छ भन्ने थाहा पाउन असम्भव छ । उत्तर कोरियाले दाबी गरेको छ, उसका साथमा यस्ता मिसाइल छन्, जसको लक्ष्य अमेरिका रहेको छ । उत्तर कोरियाका हालैका दुई परीक्षणबाट पश्चिमी देशले पनि उसको दाबीमा सत्यता रहेको स्विकार्न थालेका छन् । जापान सरकारले हालै सुरक्षासित जोडिएको एक श्वेतपत्र जारी गरेको छ । यसमा यस विषयलाई स्वीकार गरिएको छ कि उत्तर कोरियासित पहिल्यैदेखि ससाना परमाणु हतियार छन्, यिनलाई लामो दूरीको मिसाइलमा जडान गर्न सकिन्छ । उता अमेरिकी अधिकारीको भनाइअनुसार पनि उत्तर कोरियाले साना परमाणु हतियार विकसित गरेको छ, जसलाई लामो दूरीको मिसाइलमा जडान गर्न सकिन्छ । तर, यसको बाबजुद पनि यो प्रस्ट छैन कि उत्तर कोरियाको साथमा परमाणु हतियार छ कि छैन ? यद्यपि उत्तर कोरियाले परीक्षणको दाबी भने गरेको छ । अब उत्तर कोरियाले एक सक्रिय लामो दूरीको परमाणु क्षमता हासिल गरेको विषयमा कुनै शंका रहेन, अब उसले यसको प्रयोग कहिले गर्छ ? त्यो भने अबका केही वर्षमा प्रस्ट हुनेछ । उत्तर कोरियाको अवस्था तथा अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प बन्नु एक संयोग हो । ट्रम्प ह्वाइट हाउस पुग्नु इतिहासको दुर्घटना हो । यस संयोगका कारण उत्तर कोरियाको परमाणु संकटलाई थप खतरनाक बनाइदिएको छ । यसमा अमेरिकी राष्ट्रपतिको कोलाहलपूर्ण विदेश नीतिको झलक पनि देख्न सकिन्छ । उत्तर कोरियामाथि ट्रम्पको ट्विट उनको अनुभवहीनता, स्याल हुइँया तथा धम्कीलाई प्रस्ट रूपमा अनुभव गर्न सकिन्छ । ट्रम्पको यस रबैयाबाट चिन्ता थप बढेको छ । उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ उनलाई पश्चिम अप्रत्यासित तथा अनियन्त्रित रूपमा हेर्ने गर्छ ? अब त ट्रम्पलाई पनि त्यही रूपमा संसारले हेर्न थालेको छ । अमेरिकाका एक पूर्वरक्षामन्त्रीले ट्रम्पको व्याख्या गर्दै ‘चिनिएका अपरिचित’ भनेका छन् । कसैलाई कुनै अत्तोपत्ता हुँदैन, ट्रम्पले कस्ता प्रतिक्रिया दिन्छन् । यस्तोमा अवस्था झनै खतरनाक बन्ने गर्छ । यसका साथै, यो पनि लाग्छ कि उनी ध्यान केन्द्रित गरिरहेका छन्, तर कमसेकम चीनमाथि चाहिँ होइन । प्रस्ट छ, कैयौँ यस्ता क्षेत्र छन्, जहाँ थाहा पनि हुँदैन कि अमेरिकाको वास्तविक नीति के हो ? जटिल कूटनीतिमा सन्देशको स्पष्टताको निकै ठूलो महत्व हुन्छ । यस्तोमा यो प्रश्न उठ्छ कि अमेरिकी विदेश नीतिको वास्तविक प्रतिनिधि को हो ? के अमेरिकी विदेशमन्त्री रेक्स टिलर्सन उत्तर कोरियाली संकटमा आफ्नो भूमिका सही रूपमा निभाइरहेका छन् ? अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प उत्तर कोरियासित कुराकानीको सम्भावना पनि व्यक्त गरिसकेका छन् । के ट्रम्पको ट्विटबाट यस्तो लाग्छ कि उत्तर कोरियामाथि दबाब धेरै बढिरहेको छ ? यसमा कुनै शंका छैन कि उत्तर कोरिया संकटमा स्थिति निकै नाजुक बनिसकेको छ । उत्तर कोरिया नरोकिनुको अर्थ ऊ छिटै अमेरिकामाथि परामाणु आक्रमणका लागि सक्षम हुनेछ भन्ने हो । यतिखेर ट्रम्प प्रशासन कैयौँ मोर्चामा नीतिगत संकटसित जुधिरहेको छ । खासगरी चीन, दक्षिण कोरिया तथा जापानका लागि ट्रम्प प्रशासनको कुनै स्पष्ट नीति छैन । अमेरिकाले कुनै न कुनै तरिकाबाट उत्तर कोरियाको सामना गर्नु छ । यसका कैयौँ विकल्प हुन सक्छन्, प्रतिबन्धलाई थप बढाउनु, यस क्षेत्रमा सैनिकको उपस्थितिलाई थप बलियो बनाउनु तथा आवश्यक परे युद्धका लागि पनि तयार रहनु । अर्को शब्दमा भन्ने हो भने उत्तर कोरियामा सत्ता परिवर्तनविना समस्या समाधान सम्भव छैन । कोरियाली प्रायद्वीपमा एक महायुद्ध र चीनको उपस्थिति एक निकै ठूलो घटनाक्रम हो, जसलाई परिणाम दिनु त्यति सजिलो छैन । एउटा अर्को उपाय उत्तर कोरियालाई नियन्त्रणमा राख्नु पनि हुन सक्छ । पछिल्लो साता संयुक्त राष्ट्र संघ सुरक्षा परिषद्ले उत्तर कोरियाविरुद्ध एक व्यापार प्रतिबन्ध लगाएको थियो । यद्यपि, प्रतिबन्धको माध्यमबाट उत्तर कोरियालाई नियन्त्रणमा राख्नु सहज छैन । उसलाई निन्त्रणमा राख्ने प्रक्रियामा भिडन्त हुने आशंका निहित छ । प्रस्ट छ, यहाँ कूटनीतिले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्न सक्छ । तर, समस्या यो छ कि उत्तर कोरियाको टेक्निकल विकास जारी छ र ट्रम्प प्रशासनमा अनिश्चितताको माहोल छ । यसपटक राष्ट्र संघ सुरक्षा परिषद्ले उत्तर कोरियामाथि जुन प्रतिबन्ध लगाएको छ, त्यसलाई रुस र चीनले पनि समर्थन गरेका छन् । चीनले पनि भनेको छ उत्तर कोरियाले परमाणु तथा मिसाइल कार्यक्रम रोकोस् । उत्तर कोरिया संकटलाई कूटनीतिको माध्यमबाट हल गर्ने सम्भावना कुन हदसम्म छ भन्नेमा पर्याप्त आशंका छ किनकि, विगतमा पनि यो प्रयास सफल भएको थिएन । बीबीसी