Ntc summer Offer
Khabar Dabali १३ भाद्र २०८२ शुक्रबार | 29th August, 2025 Fri
Investment bank

अफ्रिकी सुन खानिकको व्यथा

खबरडबली संवाददाता

जोहानेसबर्ग । सयौँ फसेका खानिकहरूका लागि नरकको प्वाल बनेको ‘स्टिलफन्टेन साफ्ट’ दक्षिण अफ्रिकाका सुन निकाल्ने कम्पनीहरूले छोडेका छ हजारमध्ये एउटा मात्र हो । उन्नाइसौँ शताब्दीमा सुनको दौडको केन्द्रबिन्दु रहेको स्टिलफोंटिन सुनखानी खानी विशाल विटवाटरस्रान्ड क्षेत्रमा अवस्थित छ ।

यस क्षेत्रमा कुनै समय फस्टाउँदै गएको व्यावसायिक सुन खानी उद्योग हटेको छ तर अहिले पनि अप्रयुक्त भूमिगत ग्यालरीहरूले दक्षिणी अफ्रिकाभरिका खानिकहरूलाई आकर्षित गर्छन् । उनीहरूले हातका औजारहरूद्वारा भित्ताहरूबाट सुनको अन्तिम सानो टुक्रा हरू स्क्रैप गर्न आफ्नो जीवनलाई जोखिममा पार्छन् । 

यस्तो जोखिमपूर्ण परिस्थितिमा जीवन यापन गर्ने कागजातविहीन कामदारहरूमध्ये धेरै जिम्बाब्वे र मोजाम्बिकका छन् ।जोखिमपूर्ण परिस्थितिमा जीवन यापन गर्ने उनीहरूमध्ये केही लेसोथोका समूहहरू पनि हुन् । सन् २०१५ मा त्यहाँ करिब ३० हजार खनिक थिए । अफ्रिकाभरि अवैधरूपमा खानीमा काम गर्ने खनिकहरू विरलै पाइने गरेका छन् । उनीहरूले खानीमा काम गर्ने पेशालाई परम्परागत पेशा र आम्दानीको स्रोतका रूपमा लिन्छन् । 

दक्षिण अफ्रिकामा खनिकहरूको ठूलो समूहले औद्योगिकरूपमा चलाइएका खानीका खाडलहरूमा अवैध रूपमा काम गर्छन् । लाभको कमीले गर्दा ती खानी सुनसान भएपछि अवैधरूपमा खानीमा काम गर्ने समूहको वृद्धि भएको छ । सन् २००७ सम्म दक्षिण अफ्रिका विश्वको सबैभन्दा ठूलो सुन उत्पादक देश थियो । अमेरिकी भौगर्भिक सर्भेका अनुसार सन् २०२२ सम्ममा यो ११ औं स्थानमा झरेको थियो ।

सन् १९८० मा दक्षिण अफ्रिकाको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा खानीको योगदान २१ प्रतिशत रहेको राष्ट्रिय तथ्याङ्क विभागले जनाएको छ । सन् २०२३ मा यो घटेर ६.२ प्रतिशतमा झरेको छ । 

महिनौँ जमिनमुनिको वास

अगष्टयता प्रहरी र उद्धार सेवाहरूले जोहानेसबर्गको दक्षिणपश्चिममा रहेको स्टिलफोन्टेन नजिकैको अप्रयुक्त खानीबाट लुकेर काम गर्ने गरेका करिब दुई हजार खनिकहरूलाई बाहिर निकालेका छन् । यो अवधिमा ८७ जनाको मृत्यु भएको थियो । खाल्डोबाट निकालिएका अर्का एक जना कामदारको गत साता अस्पतालमा मृत्यु भएको थियो । स्टिलफोन्टेनबाट निकालिएका कमजोर, अशक्त पुरुषहरूमध्ये लगभग ६० प्रतिशत मोजाम्बिकी नागरिक थिए भने अन्य धेरै जिम्बाब्वेबाट आएका थिए ।

“अधिकांश दक्षिण अफ्रिकीहरू या त रोजगार छन् वा सरकारी अनुदान पाएका छन् । उनीहरूलाई अनौपचारिक खननमा काम गर्न आवश्यक छैन,” विटवाटरस्याण्ड विश्वविद्यालयका मानवशास्त्रका प्रोफेसर रोबर्ट थोर्नटनले भने । विटवाटरस्र्यान्ड बेसिनमा सुनको भण्डार अहिले यति कम भएको छ कि खनन निकै कठिन काम हो । “प्रशोधित चट्टानमा प्रतिटन सातदेखि १५ ग्रामसम्म सुन पाइन्छ,” थोर्नटनले भने । 

थोर्नटनले भने,“सामान्यतया, कुशल कला भएका खनिकहरू सामान्यतया पाक्षिकरूपमा मात्र घर फर्किन्छन् अन्यथा उनीहरू जमिनमुनि बस्ने, खाने र सुत्ने गर्छन् । खननका क्रममा त्रासदीपूर्ण घटना भएको स्टिलफोन्टेनको खतरनाक खानी नम्बर ११को कथा वेग्लै छ । नोभेम्बरमा पुनरुत्थान भएका एक खनिक अयान्डा नडाबेनीका अनुसार, “यो खानी २.६ किलोमिटर (१.६ माइल) गहिरो छ । तलका ग्यालरीहरूमा पुग्न यति गाह्रो छ कि धेरै कामदारहरू ‘एक वर्षसम्म’ भूमिगत रहे ।”

दक्षिण अफ्रिकी पत्रकार किमोन डे ग्रिफका अनुसार खाना र पानी ‘भेन्टिलेसन साफ्ट’मार्फत पठाउँदा मात्र उनीहरूले प्राप्त गर्न सक्छन् । यसरी नै उनीहरू महिनौँ खानीभित्र विताउँछन् ।

सङ्गठित अपराध

थोर्नटनले भने, “जब खानी मालिकहरूले आफ्नो भूमिगत अग्निपरीक्षाबाट केही सुन बटुल्न सफल हुन्छन् तर उनीहरूले आपराधिक गिरोहका कारण आफ्नो सानो कमाइ पनि गुमाउन सक्छन् । थोर्नटनले भने, “अफ्रिकाको पनि गरिब राष्ट्र भनिने लेसोथोमा व्यवसायिक खनन गतिविधि छैन । गिरोहहरूले कामदारहरूबाट सुन चोर्छन् ।”

जेनेभास्थित गैरसरकारी संस्था ‘ग्लोबल इनिसियटिभ अगेन्स्ट ट्रान्सनेसनल अर्गनाइज्ड क्राइम (जीआई–टीओसी)’ ले सन् २०२१ मा पूर्वी र दक्षिणी अफ्रिकाको अवैध सुन बजारसम्बन्धी प्रतिवेदनमा उक्त क्षेत्र ‘हिंस्रक गिरोह र सामुदायिक युद्ध’बाट ग्रस्त रहेको उल्लेख गरेको छ । दक्षिण अफ्रिकामा सामान्यतया लगाइएको आरोपको विपरीत, अवैध उत्खनन केवल विदेशीहरूको क्षेत्र होइन ।

थोर्नटनका अनुसार इस्वातिनीसँगको पूर्वी सीमा नजिकै बार्बरटन वरिपरि एक प्रकारको स्वतन्त्र सुनको क्षेत्र रहेको छ, जहाँ खनिकहरू ‘अधिकांश स्वाजी र दक्षिण अफ्रिकीहरू’ छन्, विदेशीहरू होइन । उनले भने, “उनीहरू बन्दुक र मिलिशियाले आफूलाई सुरक्षित राख्छन् ।

जोखिमपूर्ण अनौपचारिक खानी क्षेत्र सञ्चालनमा रहिरहनुको एउटा प्रमुख कारण स्थापित सुन व्यापारीहरूको मिलेमतो हो । जीआई–टीओसीले ‘आपूर्ति श्रृङ्खलाको पारदर्शिता र नियमनको कमी’ ले ‘सुन शोधन र कर छली’ लाई बढावा दिएको बताएको छ । “एकपटक सम्पत्ति शुद्धीकरण भएपछि सुन देशबाहिर, मुख्यतया संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई), मा निर्यात वा तस्करी हुन्छ,” प्रतिवेदनमा भनिएको छ ।

यो नेपाली भाषाको अनलाइन समाचार संस्था हो । हामी तपाईहरुमा देशविदेशका समाचार र विचार पस्कने गर्छौ । तपाईको आलोचनात्मक सुझाव हाम्रा लागी सधै ग्रह्य छ । हामीलाई पछ्याउनुभएकोमा धन्यवाद । हामीबाट थप पढ्न तल क्लिक गर्नुहोस् ।

काभ्रेका पशुचौपायामा ‘लम्पी स्किन’ सङ्क्रमण बढ्दै

काभ्रेपलाञ्चोक । बनेपा नगरको केही वडामा पशुचौपायामा ‘लम्पी–स्किन’को सङ्क्रमण देखिएको छ । वडा नं १२ र १४ का केही दुधालु पशुमा देखिएको सङ्क्रण पुष्टी भए...

नौ महिना अगावै तार्दीखोलामा पक्की पुल निर्माण

लमजुङ । लमजुङको दोर्दी गाउँपालिका–१ र राईनास नगरपालिका–९ जोड्ने तार्दीखोलामा पक्की पुल निर्माण भएको छ । आगामी चैत महिनासम्म निर्माण अवधि रहेको यस प...

पूर्वपश्चिम राजमार्ग विस्तारका क्रममा मिर्चैयामा ‘ओभरपास’ निर्माण हुँदै

सिरहा । पूर्वपश्चिम राजमार्ग अन्तर्गत कञ्चनपुर–कमला सडक विस्तारका क्रममा सिराहाको मिर्चैयामा ओभरपास निर्माण भइरहेको छ । निर्माण कम्पनी ‘चाइना रेलवे–२ ...

सुडानको एल फासरमा मानवीय सङ्कट: , संयुक्त राष्ट्र

न्यूयोर्क । संयुक्त राष्ट्रसङ्घका मानवीय सहायता सम्बन्धी निकायले जानकारी गराए अनुसार, सुडानको उत्तर दारफुर राज्यस्थित एल फासर सहरमा बालबालिका अत्यन्त ...

कपिलबस्तुकाे तौलिहवामा बम विष्फोट

कपिलबस्तु । कपिलबस्तु नगरपालिका – १० तौलिहवा जितपुर सडक खण्डको पचेहरामा बम विष्फोट भएको छ । तौलिहवा जितपुर सडकखण्डको पचेहरा हाटबजारको बिचबाटोमा बम विष...

सप्तरीको राजगढ गाउँपालिकामा बृद्ध मृत फेला

सप्तरी । सप्तरीको राजगढ गाउँपालिकामा एक वृद्ध पुरुष मृत फेला परेको छ । गाउँपालिकाको –५ स्थित मलेकपुरमा ६० बर्षीय स्थानीय मुनेश्वर सदा बिहीबार साँझ मृत...

वर्षायाममा सधैँ जोखिमपूर्ण पृथ्वीराजमार्गको यात्रा

मलेखु । कतै पिच, कतै ढलान झट्ट हेर्दा कस्तो राम्रो सडक बनेछ भन्ने लाग्न सक्छ । तर ठाउँठाउँमा पहिरो, धुलो, हिलो र खाल्डाखुल्डीले दिने सास्तीले फेरी यात...

अब युवाको उमेर १८-३५ वर्ष कायम हुने

काठमाडाैं । युवाको उमेर अब १८ देखि ३५ सम्म कायम हुने भएको छ । सरकारले हालै ‘राष्ट्रिय युवा नीति– २०८२’ स्वीकृत गरेसँगै युवाको उमेर १८–३५ कायम हुने राष...

आयातित उपभोग्य वस्तु परीक्षण गरेर मात्र उपभोग गर्न दिनेछौँ : मन्त्री भण्डारी

काठमाडौँ । उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दामोदर भण्डारीले बाहिरबाट आयात हुने उपभोग्य वस्तु मुलुकभित्रका प्रयोगशालाबाट परीक्षण गरेर मात्रै उपभोक्त...

नयाँ बजेट योजनाले कोरियाको अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव

सिओल । दक्षिण कोरियाको केन्द्रीय बैंकले नयाँ सरकारद्वारा ल्याइएको अतिरिक्त बजेट योजनापछि आगामी वर्षको आर्थिक वृद्धिको अनुमान ०.१ प्रतिशतले बढाएको छ । ...

अरु धेरै
Vianet Nepal Internet
world Link Nepal
Right Path
Alphabet Education Consultancy

प्रतिकृया लेख्नुहोस्:

NIBL RIGHT SIDE Salt Trending