हामीभित्रकाे आन्तरिक मतभेदकै कारण प्रदेश राजधानी हेटौंडा पुगेकाे हाे

बिगत तीन बर्षदेखि लामो छलफल, बहसबाट आइतबार प्रदेश ३ को नाम बागमती प्रदेश र राजधानी हेटौंडा स्थायी रुपले कायम भएको छ । नाम र राजधानीको विषयमा मलगायत धेरै साथीहरुको केहि विमति भएपनि अन्ततः यस प्रदेशले निकास पाएको छ । प्रदेशसभाको दुईतिहाइ सदस्यको मत प्रकृयाबाट कायम प्रदेशको नाम र राजधानीलाई स्वीकार्नुको कुनै विकल्प छैन । लामो समयदेखिको अन्यौलता चिर्दै जे जस्तो भए पनि प्रदेशले स्थायी राजधानी र नाम पाएको छ । यसमा धेरै साथीहरुले प्रदेशको अधिकार क्षेत्रमाथि केन्द्रको हस्तक्षेप भयो भन्ने गुनासा रहेका छन् । हस्तक्षेप ठिक थियो या थिएन, दलीय व्हीप लाग्छ या लाग्दैन भन्ने सवाल उठेको छ । हामी दलीय व्यवस्थामा रहेपछि पार्टीको निर्देशन, सुझाव नमान्ने भन्ने हुँदैन । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, सभामुखसमेत दलीय प्रणालीबाटै आउने हो । पार्टीले नै निर्णय गर्ने हो । पार्टीको निर्णयअनुसार नै संसदको दुई तिहाइले अनुमोदन गराउने हो । दलीय व्यवस्थामा यहि नै कुरा लागु हुन्छ । जहाँसम्म प्रदेशको नाम र राजधानी तोक्ने सवालमा दलीय निर्देशन या ह्वीप लागु गर्न मिल्छ कि मिल्दैन भन्ने सवाल उठेको छ । विगतमा यस बिषयमा धेरै बहस, छलफल भएको थियो । सबैले आफ्नो तर्क राख्नु भएको छ । हाम्रो संस्कार नै कस्तो भयो भने शुरुवात नकारात्मक टिप्पणीबाट गर्ने प्रबृत्ति हावी रहेको छ । सकारात्मक सोचबाट काम हुँदैन । त्यसैले सबैले तर्क वितर्क गर्ने अधिकार छ । अन्ततः यी सबै प्रकृया संसदबाट नै अनुमोदन हुने हो । प्रदेशको राजधानी र नामको विषयमा बालुवाटार छलफलमा पनि हामीले सचिवालयको निर्णयको असहमति राखेको हो । तपाईको निर्णयले प्रदेशको अधिकारक्षेत्रमाथि हस्तक्षेप भएको छ । यो हुँदैन, राजधानी हेटौंडा हुँदैन भनेर अडान राखेको हो । यो अपायक छ, कुनै पनि हिसाबले वैज्ञानिक छैन । बहुमत सदस्य हेटौंडाको विपक्षमा थिए र छन् । प्रदेशको नाम पनि वैज्ञानिक खालको छैन् भनेर हामीले अडान राखेका थियौं । उहाँहरुले गल्ति रियलाइज गर्नुभयो । निर्णयमा पुर्नविचार नहुने तर्क राख्नुभयो । पार्टीले नै निर्णय गरेपछि हामी मान्य बाध्य भयौं । प्रदेशको नाम र राजधानी तोक्ने बिषयमा चाडै निष्कर्षमा पुग्न पार्टीले हामीलाई पटकपटक निर्देशन दिएको थियो । सुझाव नदिएको होइन । दिएको हो । यसलाई हामीले टुंग्याउन सकेनौं । हामीबीचमा एकरुपता हुन सकेन । प्रदेशमा प्रतिनिधित्व गर्ने सदस्यहरु, पार्टीका नेताहरु फरकफरक इन्ट्रेसका कारण तीन बर्षसम्म सहमति जुट्न सकेन । हामीनै मिल्न नसकेपछि पार्टीले हस्तक्षेप गरेको हो । कस्तो स्थिति बन्यो भने काभ्रेको पक्षमा पनि दुई तिहाइ पुर्याउन नसक्ने र हेटौंडाको पक्षमा पनि दुईतिहाइ पुर्याउन नसक्ने अवस्थामा मत विभाजन भयो । संघीयता कार्यान्वयन, संविधान कार्यान्वयनको शुरुको अवस्था भएकोले समयमै कार्यान्वय गर्नु पर्ने नैतिक दवावमा हामी थियौं । हामी आन्तरिक रुपमै विभाजित भएर बस्दा ५ बर्षमा समेत प्रदेशको स्थायी नाम र राजधानीको विषय टुंग्याउन नसक्ने अवस्था सिर्जना भयो । स्थायी रुपले नाम पनि नटुंगिने, राजधानी पनि नटुंगिने स्थिति पैदा भयो । अन्त्यमा केहि सिप नलागेपछि बाध्यताले पार्टीले एउटा सहजिकरण गरिदियो । पार्टीले हामीलाई कुनै लिखित निर्देशन दिएको पनि होइन । कुनै सर्कुलर जारी गरेको पनि होइन । जे हुनु भइसक्यो । अहिले धेरै सदस्यहरुको चित्त बुझेको छैन् । यहि नै अन्तिम हो अब सबै सकियो । हामीलाई पार्टीले स्वतन्त्रपूर्वक निर्णय गर्न दिएन भनेर कुडिँएर बस्नुभन्दा पनि यसलाई आत्मसात गरेर जानुपर्छ । संसारमा अन्य मुलुकको अभ्यास हेर्ने हो भने पनि नाम, राजधानी, सीमाङकनलगायत धेरै विषय हेरफेर भएको छ । पायक परेन भने फेर्न पनि सकिन्छ । हाम्रोमा पनि सदरमुकाम धेरै ठाउँमा सारिएको इतिहास छ । अनुपयुक्त लागेमा सार्न सकिन्छ । यसमा आपत्ति जनाउनु पर्ने केहि छैन । अहिले कमसेकम प्रदेशले स्थायी राजधानी र नाम पाएको छ । यसमा खुशी प्रकट गर्नुपर्छ । म आफै पनि राजधानी हेटौंडा हुँदैन भनेर अन्तिम अबस्थासम्म अडान कायम राखेकै हो । पछि पार्टीले नै हस्तक्षेप गर्यो । शुरुवातमै प्रदेशको नाम र राजधानी तोक्न नसक्दा त्यसले राम्रो सन्देश नजाने भएकोले अन्त्यमा मैले सहमति जनाएको हो । अस्थायी नै कायम रहेर हाम्रो कार्यकाल सकियो भने त्यसले पार्टीलाई ठुलो क्षति हुने स्थिति आउन सक्छ । अहिले यसैलाई मानौं पछि के कस्तो हुन्छ हेर्दै जाउँ भन्ने निष्कर्षमा हामी पुगेको हो । बाहिर कतै २ र ३ नं. प्रदेश टुक्राउने नियतले हेटौंडा राजधानी बनाइएको होे कि भन्ने आशंका व्यक्त गरेका छन् । त्यसमा कुनै सत्यता छैन । बेकारको बखेडा झिकेर बिषयान्तर गर्न खोजिएको छ । त्यो हुनै सक्दैन । अहिलेलाई बागमती प्रदेश र राजधानी हेटौंडा कायम भएको छ । यसलाई आत्मसात गर्नुको कुनै बिकल्प छैन । (जमकट्टेल बागमती प्रदेशका आन्तरिक मामिला तथा कानूनमन्त्री हुन्)