आकर्षित बन्यो पाल्पा सङ्ग्रहालय

पाल्पा, झापाको चारआलीबाट तानसेन घुम्न आएका सुवास गैरे २०१८ सालमा प्रकाशित पाल्पाको अखबार तानसेनको संग्रहालयमा अध्ययन गर्न पाउँदा निकै खुसी देखिन्थे । त्यस्तै महेन्द्रनगरदेखि तानसेन आएकी वसन्ती थापाले खड्गशमशेरको इतिहास पढेको भए पनि उनले प्रयोग गरेको खाट, पहिलो मुद्रा, माटोको सिक्का अवलोकन गर्न पाउँदा निकै खुसी लागेको बताइन् । सदरमुकाम तानसेनमा सम्पदा प्रतिष्ठानद्वारा सञ्चालित पाल्पा सङ्ग्रालयभित्र यस्ता प्राचीन सामग्रीले इतिहासलाई जान्ने अवसर प्रदान गरेको छ भने पाल्पाको पर्यटन विकासमा सङ्ग्रहालयले थप इँटा थपिदिएको छ । सरकारी तवरबाट हुने सहयोगबिना सञ्चालित सङ्ग्रहालयभित्र ग्रामोफोन, चाँदीका सिक्का, प्राचीन हस्तलिखित धार्मिक ग्रन्थ, जुद्धशमशेरले प्रयोग गरेको कोटसमेत राखिएको छ । प्रतिस्ठानका प्रबन्ध निर्देशक तथा सङ्ग्रहालयका शूत्रधार राजेन्द्रगोपाल सिंह भन्छन्, 'व्यक्तिगत रुपमा गरिएको आग्रहको भरमा पुरानापुराना सामग्रीको सङ्कलन गरिएको हो, यसले नयाँ पुस्तालाई इतिहास जान्ने, बुझ्ने अवसर प्रदान हुने हाम्रो अपेक्षा छ ।' सङ्ग्रहालयभित्र मानवीय जीवनमा प्रयोग भएका सबै सामग्री राखिएको छ । राज्यले नै गर्नुपर्ने काम तानसेनभित्रका युवाको सोचबाट थालनी गरिएका यस्ता कार्यलाई चौतर्फीरुपमा प्रशंसाका पात्र बनाइए पनि यसको व्यवस्थापनलाई बलियो र दिगो रुपमा सञ्चालनका लागि जिल्लाका राजनीतिक दलहरुले खेल्नुपर्ने भूमिका भने सुस्त गतिमा भएका कारण सङ्ग्रहालय एउटा कोठामा मात्र खुम्चिएको छ । दिगोपनाका लागि पुराना सामग्री व्यक्तिबाट सहयोग भएको खण्डमा तानसेनमा मात्र होइन, यसलाई छिमेकी जिल्ला रुपन्देहीको बुटवलमा समेत विस्तार गरिने प्रबन्ध निर्देशक सिंहले बताए । समग्र पाल्पाको पर्यटन विकासका लागि सङ्ग्रहालयले तानसेन अध्ययन अवलोकन गर्न आउने आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकका लागि मुख्य आकर्षणको केन्द्रविन्दु बनेको छ । अर्कोतर्फ समाज रुपान्तरण सँगसँगै बढ्दो आधुनिकताले ढाकेका कारण पुराना कला, संस्कृति, रहनसहनका सामग्री पनि हराउँदै गएका छन् । यस्ता लोप भएका र लोप हुने अवस्थामा पुगेका वस्तुको संरक्षण गर्ने, संवद्र्धन गर्ने प्रतिष्ठानको उद्देश्य रहेको प्रतिष्ठानका अध्यक्ष महेश ज्ञवाली बताउछन् । कुनै एक जाति, भाषा, धर्मको मात्र नभई सबैको साझाका रुपमा रहेको सङ्ग्रहालयभित्र विभिन्न जात जातिले प्रयोग गर्ने सामग्रीको सङ्ग्रहित भएकै कारण समावेशी सङ्ग्रहालय भएको सुर्खेतबाट अवलोकन गर्न आएकी विमला गैरेले बताइन् । यस्ता अमूल्य वस्तुको संरक्षण गर्नतर्फ राज्यले प्रोत्साहित गरी पर्यटन तथा सांस्कृतिक विकासमा सहयोग गर्नुपर्ने गैरेको भनाइ थियो । व्यक्तिगत जीवनमा प्रयोग गरिने, गरिएका सामग्रीमध्ये राणाकालीन र त्यसभन्दा पूर्वका सामग्रीहरु आकर्षित बन्दै गएका छन् ।