प्रजातन्त्रका लागि लड्ने योद्धामाथि प्रजातन्त्र मास्ने शाषकको शालिक

काठमाडौं, देशमा प्रजातन्त्र बाहाली भएको दिन फागुन ७ लाई सरकारले ‘राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस’को रुपमा मनाउने निर्णय गरेको छ । बिडम्बना ! प्रजातन्त्र ल्याउन शहिद भएका शहिदहरुको अपमान हुने गरि एक दलिय निरकुंशताका प्रतिक मानिएका राजा त्रीभुवन शाहको शालिक भने शहिदहरुको चिहानमाथि शहिदगेटमै स्थापित गरिएको छ । राज्यको कार्यपालिकाले ‘राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस’ मनाउने घोषणा गर्छ भने न्यायपालिका प्रजातन्त्रको घाँटी निमोठ्नेको शालिक शहिदहरुको चिहान माथिबाट हटाउन नपाइने आदेश गर्छ । भूपी शेरचनले यो देशलाई ‘हल्लैहल्ला’को देश भनेका थिए, त्यही हल्लाले अहिले प्रजातन्त्र ल्याउन नेपाली कांग्रेसको भूमिका अहम थियो भनेर पुनः स्थापीत गर्न आफ्नै सरकार भएको पालामा लागि परेको देखिन्छ । यो विषयमा कसैलाई दुई मत नै छैन कि जाहाँनिया राणा शासनको अन्त्य गर्न तथा देशमा प्रजातन्त्रको बहाली गर्न नेपाली कांग्रेसले उठाएको हतियार र नीति त्यस समयमा विद्रोहको हुँकार नै थियो ।

यो विषयमा कसैलाई दुई मत नै छैन कि जाहाँनिया राणा शासनको अन्त्य गर्न तथा देशमा प्रजातन्त्रको बहाली गर्न नेपाली कांग्रेसले उठाएको हतियार र नीति त्यस समयमा विद्रोहको हुँकार नै थियो ।

चाहे त्यो वर्तमान प्रधानमन्त्रीले गरेको विमान अपहरण होस चाहे केआई सिंहले गरेको सशस्त्र बिद्रोह । तर बागमतीमा धेरै पानि बगी सकेको छ । कांग्रेसले प्रजातन्त्रको बहालीका लागि खेलेको भुमिका विपीले निरुकुंशतासँग घाटी जोड्नेमा लगेर टुङग्याए । बहस राजतन्त्रको समुल अन्त्य अथवा निरकुंश राजतन्त्रको अन्त्य भन्ने तर्फ मोडियो । जनता फेरी निरकुंशताको चपेटामा पुर्‍यो/पारियो । राजा महेन्द्रले जनतामा दिएको अधिकार खोसे र एकतन्त्रीय शासनको सुरुवात गरे । राजा महेन्द्रबाट खोसिएको जनताको अधिकार ०४६ को जनक्रान्ति हुदै देशमा गणतन्त्र ल्याउन जनयुद्ध मार्फत दोस्रो जनक्रान्ति ०६२/०६३ सम्म पुग्यो । आफ्नो अधिकार प्रति जनता जागेको बेला मधेस आन्दोलन पनि हुन पुग्यो । अहिले मनाउन लागिएको ‘राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस’ र न्यायपालिकाको निर्णय नेपाली कांग्रेसको गुमेको साख र ००७ सालको छविलाई जोगाउने उद्देश्यबाट प्रेरित देखिन्छ । किनभने मुलुकमा संविधानसभा मार्फत आएको गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्ष, संघियता मात्र कांग्रेसले ल्याउन सक्ने बुताको र चाहानाको बिषय थिएन । त्यसको मुख्यकर्ता माओवादी थियो जसले देशलाई यहाँ सम्म ल्याई दियो र कांग्रेसको भुमिकालाई खुम्च्याई दियो । त्यसो त माओवादीको उदय र त्यसले ल्याएको तरंग एउटा निरन्तरतामा चली आएको कुलिन प्रजातन्त्रको विरुद्ध गरिएको आन्दोलन र विद्रोह थियो । माओवादी राज्यको चरित्रमा आमुल परिवर्तन गर्न चाहन्थ्यो तत्कालिन सत्ता क्रमिक विकास हुने ठान्थ्यो । त्यही क्रमिक विकासको झल्को ‘राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस’को अवसरमा बिहिबार प्रधानमन्त्रीले जारी गरेको शुभकामना सन्देशमा देख्न सकिन्छ । उनले राज्यको चरित्रलाई बडो सावधानी पूर्वक यसरी दर्शाएका छन्- ‘युगिन परिवर्तनको व्यवस्थापनको कुनै दु्रत मार्ग हुदैन, यसको आफ्नै स्वभाविक प्रकृति पनि हुन्छ भन्ने कुरालाई हामी सबैले बुझ्न जरुरी छ ।’ त्यसैले कुलिनहरुको प्रजातन्त्रमा रमाउन चाहने अहिलेको व्यवस्थाले मानाउने दिवस र न्यायपालिकाले गर्ने निर्णय के हो ? बुझ्न अप्ठेरो छैन ।