वैज्ञानिकले पहिलो पटक पत्ता लगाए ब्ल्याक होलको अतीत

खबरडबली संवाददाता

काठमाडौं । वैज्ञानिकहरूले अब ब्रह्माण्डको सबैभन्दा रहस्यमय वस्तुहरू मध्ये एक ब्ल्याक होलको जन्मको रहस्य पत्ता लगाएका छन्।

नयाँ अध्ययनमा वैज्ञानिकहरूले ग्रोज १६५५–४० भनिने बाइनरी प्रणाली (ब्ल्याक होल र एक तारा मिलेर बनेको) परीक्षण गरेर ब्ल्याक होल कसरी बन्छन् भनेर अनुसन्धान गरेका थिए ।

एडभान्स्ड स्पेस अब्जर्भेटरीबाट डाटा प्रयोग गरेर उनीहरूले ब्ल्याक होलको पूर्वज ताराहरूलाई के भएको थियो भनेर पनि पत्ता लगाएका हुन । चन्द्र एक्स–रे वेधशालाबाट प्राप्त स्पेक्ट्रल डेटाले अनुसन्धानकर्ताहरूलाई प्रणालीमा उपस्थित १८ रासायनिक तत्वहरू पहिचान गर्न मद्दत गरेको थियो। जसबाट उनीहरूले ब्ल्याक होलको पूर्वज ताराको बारेमा नयाँ जानकारी प्राप्त गरे।

ग्रोज १६५५–४० यो एक बाइनरी प्रणाली हो, जसमा ७ सूर्य बराबरको पिण्ड भएको ब्ल्याक होल र ३ सूर्य बराबरको पिण्ड भएको साथी तारा रहेको हुन्छ। यो प्रणाली कुनै समय दुई तारा मिलेर बनेको थियो तर ठूला ताराले सुपरनोभा विस्फोट भएर ब्ल्याक होलको रुप लिएको वैज्ञानिकहरुको विश्वास छ । अहिले ब्ल्याक होलमा यसको साथी तारा र विस्फोटका अवशेषहरू अझै पनि यहाँ रहेका छन्।

चन्द्र एक्स रे वेधशालाबाट २००५ वटा डाटा प्रयोग गरेर शोधकर्ताहरूले यस प्रणालीमा उपस्थित १८ तत्वहरू (फलाम, सिलिकन, सल्फर, आदि)को पहिचान गरेका थिए । यी तत्वहरूको अनुपातबाट वैज्ञानिकहरूले ब्ल्याक होलको पूर्वज ताराको बारेमा जानकारी सङ्कलन गरेका हुन् ।

यो पत्ता लागेको थियो कि यो तारा सूर्य भन्दा २५ गुणा ठूलो थियो र यसले सुपरनोभा विस्फोट र तारकीय हावाहरू मार्फत आफ्नो अधिकांश द्रव्यमान अन्तरिक्षमा फ्याँकेको थियो ।

यसले ब्ल्याक होलको निर्माण प्रक्रिया बुझ्न मद्दत गर्नेछ। मृत ताराहरू (सुपरनोभा, न्यूट्रोन तारा, ब्ल्याक होल) को विकास प्रकट गरिने छ। एकै समयमा, यसले ब्रह्माण्डमा तत्वहरू कसरी वितरण गरिन्छ भनेर बुझ्न मद्दत गर्ने नासाका बैज्ञानिकहरूले जनाएका छन ।