वन्तको बर्खास्तीसँगै को बन्ला सशस्त्र प्रहरी महानिरीक्षक ? यि हुन् आकांक्षी

काठमाडौं । अख्तियारले सशस्त्र प्रहरीका महानिरीक्षक कोषराज वन्तलाई निलम्बन गर्न सिफारिस गरेपछि महानिरीक्षक चुन्न सरकारले कसरत गरिरहेको छ । मन्त्रिपरिषद्को शुक्रबार बस्ने नियमित बैठकले नै सशस्त्र प्रहरीको महानिरीक्षक चयन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।   वन्तलाई निलम्बन गरिएपछि को बन्ला त नयाँ आईजीपी भन्ने जोड घटाउ र रस्साकस्सी चलिरहेको छ । वन्तलाई हटाइएपछि आईजीपी बन्न एक दर्जन बढीले कसरत गरिहेका छन् ।   आईजीपी वन्तको ठाउँमा आईजीपी बन्ने लाइनमा दुर्जकुमार राईदेखि प्रकाश ओझासम्म रहेका छन् । आईजीपीको लागि वन्तपछिको पालो भने राईको रहेको भए पनि नियमावलीमा पोर्टफोलियो अनुसार एआईजीबाट आईजीपी बनाउनुपर्ने भन्ने कहिँकतै उल्लेख छैन । त्यसैले सक्षम र दक्षलाई आईजीपी बनाउन सकिन्छ ।   वन्तपछि आईजीपीको लाइनमा जीवन थापा पनि रहेका छन् । दुर्जकुमार र जीवन थापा एकै दिन एआईजी भएका हुनाले पनि थापा पनि आईजीपी बन्नका लागि कसरतमै छन् । राई र थापा एआईजीमा बढुवा भएको ६ हप्तापछि एआईजीमा बढुवा भएका कृष्णकुमार तामाङ पनि आईजीपीको दौडमा छन् ।   राई वा तामाङको सम्भावना प्रवल पहिलो बरियतामा छलफल नै नगरी दोस्रो तहका अधिकृतमा छलफल हुने सम्भावना भने एकदमै न्यून छ । त्यसैले पहिलो बरियतामा रहेकाहरुकै नाममा दलहरुबीच रस्साकस्सी रहेको छ ।   एमाले निकट मानिने दुर्जकुमारलाई नै आईजीपी बनाउनुपर्ने पक्षमा एमाले देखिए पनि उनी सर्वाधिक विवादका ब्यक्ति हुन् । उनले जनआन्दोलन–२ मा जनतामाथी गोली चलाएको फोटोसमेत सार्वजनिक भएको थियो ।  तर एमाओवादी नजरमा पर्ने तामाङ पनि कम विवादका भने छैनन् । सशस्त्रको अपरेशन फाँटका इन्चार्ज रहेका तामाङलाई टीकापुर घटनामा दोषी ठहर्याइएको छ ।   सेवा प्रवेशकै हिसाबले हेर्ने हो भने राई नै आईजीपीको लागि पहिलो दाबेदार मानिन्छन् । उनी वि.सं. २०४४ मा इन्स्पेक्टरबाट सेवा प्रवेश गरेका हुन् ।   श्रेष्ठ, शाही र ओझाको नाम चर्चामा वन्तपछि आईजीपी हत्याउन राई, थापा र तामाङ मात्र कसरतमा छैनन्, दोस्रो तहबाट पनि पनि आईजीपी बन्ने दौड चलिरहेको छ । जसका लागि दोस्रो दर्जाका अधिकृतहरु पनि आफूलाई आईजीपी बनाइदिन नेताहरुलाई गुहारीरहेको स्रोत बताउँछ ।   स्रोतका अनुसार दोस्रो तहमा आईजीपीको दौडमा सिंहबहादुर श्रेष्ठ, प्रेमकुमार शाही र प्रकाश ओझा रहेका छन् । पहिलो ¥याङ्मा रहेकाहरुलाई छाडेर दोस्रो ¥याङमा प्रवेश गरिए ओझाको सम्भावना प्रवल देखिएको छ । झापा निवासी ओझा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका निकट पनि रहेको स्रोतको भनाइ छ । ओझालाई प्रधानमन्त्री ओलीले प्रस्ताव गरेमा एकीकृत माओवादीले पनि स्वीकार गर्ने सम्भावना प्रवल रहेको छ ।   रोलक्रम छाडेर दक्षताको खोजी सशस्त्र प्रहरीको बरियता क्रमअनुसार आईजीपी बनाउनुपर्ने नियमावलीमा पनि नभएकाले दक्ष ब्यक्तिलाई छान्नुपर्ने बहस पनि एकातर्फ चलिरहेको । कार्यक्षमता र मूल्यांकनका आधारमा सक्षम ब्यक्ति जो कसैलाई पनि आईजीपी बनाउनुपर्ने मत पनि बढी नै छ । तल्लो र मध्यम तहका प्रहरीको मत पनि मूल्यांकन र कार्य क्षमताका आधारमा दक्ष ब्यक्तिलाई नेतृत्व दिनुपर्नेमा देखिन्छ ।   ‘सरकारले बुद्धि पु¥याउने हो भने यो ब्याच र त्यो ब्याच नभनी कुनै विवादमा नमुछिएको कार्यक्षमता मूल्यांकन अनुसार दक्ष र सक्षम जोकसैलाई पनि नेतृत्व दिनु बुद्धिमानी हुन्छ ।’ –सुरक्षा मामलामा लामो समयदेखि कलम चलाउँदै आएका पत्रकार रोशन खड्का भन्छन् ।   आजै आईजीपी छान्न सम्भावना कम अर्कोतर्फ शुक्रबार बेलुका बस्ने मन्त्रिपरिषद बैठकले वन्तको ठाउँमा नयाँ आईजीपी नियुक्त गर्ने सम्भावना भने एकदमै न्यून छ । कसलाई सशस्त्र प्रहरीको नेतृत्व दिने भन्नेमा सत्तारुढ  प्रमुख दुई दलका शीर्ष नेताबीच नै टुंगो लाग्न सकेको छैन ।   अख्तियारको आदेशअनुसार नै सशस्त्रका महानिरीक्षक वन्तलाई बर्खास्त गर्नुपर्ने भएकाले दलहरुले तत्कालै वन्तलाई निलम्बन गरी अख्तियारको निर्देशन कार्यान्वयन नगर्ने सम्भावना रहेको पनि स्रोत बताउँछ । बस्नेतदेखि सशस्त्र विवादित   तत्कालिन आईजीपी सनतकुमार बस्नेतदेखि सशस्त्र प्रहरी बल विवाद बन्दै गएको छ । सशस्त्र प्रहरीका सीमा सुरक्षादेखि विभिन्न १३ वटा अधिकार प्राप्त छ । तर आफ्नो क्षेत्राधिकार अनुसार काम नगर्ने तर अधिकार क्षेत्र मिचेर अधिकार मात्रै खोज्ने प्रवृत्ति सशस्त्र प्रहरीमा देखिएको छ ।   सशस्त्र प्रहरीको गठन नै नेपाली सेनाको समानान्तर फोर्सको रुपमा गठन भएको हो । सेनालाई तह लगाउन भन्दै सशस्त्र प्रहरी बल गठन गरिएकाले जनपद प्रहरीलाई त उसले गन्नै चाहन्न । त्यसैले सशस्त्र प्रहरीको संरचनाप्रति नेपाली सेना र जनपद प्रहरी सन्तुष्ट देखिदैनन् । पछिल्लो पटक एकपछि अर्को विषयमा विवादित बन्दै गएको सशस्त्र प्रहरीको संरचनालाई पारदर्शी र संगठनलाई अनुशासित बनाउनु जरुरी छ । त्यसैले राजनीतिक गन्ध आउने गरी नियुक्ति गर्नु भन्दा संगठनलाई जिम्मेवार र अनुशासित ढंगले चलाउन सक्ने क्षमतावान ब्यक्तिलाई नेतृत्व दिनु उचित हुने जानकारहरु बताउँछन् ।   दौडधुपमा वन्त अख्तियार अनुसन्धान आयोगले भ्रष्टाचा गरेको आरोपमा विहिबार मात्रै बर्खास्त गर्न बहालावाला आइजिपि कोषराज वन्तलाई सिफारिस गरेपनि वन्त भने जोगाईदिन भन्दै प्रमुख नेताहरुको दैलो चहारिरहेका छन् । वन्त निकट स्रोतका अनुसार उनी एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको शरणमा पुगेका छन् भने कांग्रेसका महामन्त्री तथा पूर्व गृहमन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौलालाई समेत प्रभावमा पार्ने कोषिशमा  रहेका छन् ।   वन्तले आफ्ना विरुद्ध षड्यन्त्र भएको र केही दिन अघि झापामा भारतीय सिमा सुरक्षा बल एसएसबीको फोर्स नियन्त्रणमा लिएवापत बदला स्वरुप भारतकै इसारामा अख्तियार चलेकोले बर्खास्त नगर्न उनले नेताहरुसँग भन्ने गरेका छन् ।