यी हुन् आफ्नो स्वार्थका लागि सीमांकन बिगार्ने नेता, जसबाट जलिरहेछ देश

काठमाडौं । ८ वर्षदेखिको प्रयत्नमा जसोतसो ६ प्रदेशमा दलबीच सहमति भए पनि नेताका व्यक्तिगत स्वार्थ र दाउले पूर्व र पश्चिममा सीमाकंनमा चरम राजनीति भएको छ । सत्ता, शक्ति र पहुँचको राजनीतिक असर सडकमा देखिन थालेको छ । सुर्खेत, रुकुम, हुम्ला, बर्दिया, जनकपुरजस्ता ठाउँमा विभिन्न आन्दोलन र विरोधका माध्यमबाट नेताको चरम स्वार्थविरुद्ध आक्रोस बढेको छ । भोटको राजनीतिलाई हेर्दै साधन स्रोतको कब्जा र राज्यशक्तिमा पनि आफ्नै एकाधिकार राख्ने नेताको कोशिसले सुदुर र मध्यपश्चिम  तथा पूर्वमा सीमाकंनमा लफडा र तनाव सिर्जना भएको छ । नेताहरुले नै रोपेको बिउपछि उनीहरुकै घर, कार्यालय जल्न थालेका छन् ।

पूर्वमा ओली, सिटौला र पश्चिमा देउवा, रावल र भट्टको स्वार्थको प्रभाव सडकमा पोखिंदै  । थारु  मधेसीहरु झापादेखि कञ्चनपुरसम्म आन्दोलन चर्काउँदै

महेन्द्रकालीन भौगोलिक विभाजनले सबै जातजातिको भावनालाई सम्बोधन गर्दै समानुपातिक विकास प्रणाली अघि नबढ्दा जनजाति, आदिवासी थारुसहितका समुदाय जहिल्यै विभेदमा पर्दै आए । तर, उनीहरुलाई पनि राज्यसंयन्त्रमा पहुँच र अवसर दिने गरी संविधान बनाउनुपर्ने बेलामा कांग्रेस, एमाले, एमाओवादीसहितका प्रमुख दलका नेताहरु उनीहरुमाथि फेरि शासक बन्ने धुनमा लागेका छन् । जसको असर सडकमा देखिएको छ । उनीहरुको यही भित्री चाहना प्रकट हुँदा मध्यपश्चिम, सुदुरपश्चिम, पूर्वीमा भागमा जनता आन्दोलित छन् । सोमबार मात्रै सुर्खेतमा भएको आन्दोलनमा तीन जनाले अनाहकमा ज्यान गुमाउन पुगे । दलहरुले सो क्षेत्रमा जनताको माग के हो र भौगोलिक रुपमा कसरी विभाजन गर्ने, आदिवासी, थारुहरुको के हुने भन्ने विषयमा ख्याल नगरी काठमाडौंमा बसेर कोठाभित्रै राजनीतिक दाउपेच र भोलिको सत्ता र शक्ति हेरेपछि यस्तो अवस्था आएको हो । सुर्खेतमा आन्दोलन हिंसात्मक बन्नुका पछाडि एमालेको हात रहेको आरोप कांग्रेस सहमहामन्त्री एवं सुर्खेतका सभासद् पूर्णबहादुर खड्काले लगाएका छन् । आफ्नो घर जलाउने प्रयास एमालेको निर्देशनमा भएको भएको उनको दाबी छ । तर, एमालेका नेताहरुले यसलाई  खण्डन गरेका छन् । यी दुवै दलले एक अर्कोलाई आरोप लगाउनुले पनि बाहिर देखाउन यस्तो भनिए पनि यिनै नेताको उक्साहटमा सुर्खेतलाई राजधानी बनाउनका लागि आन्दोलनको बिउ रोपिएको बुझ्न गाह्रो छैन । नागरिक स्तरबाट उत्तिखेरै किन आन्दोलन एकाएक उठ्छ भनेर गरिने प्रश्नलाई यसले सोच्न बाध्य बनाएको छ । सुदुर र मध्य पश्चिमका पहाडी जिल्लाका नेताहरु नै उच्च ओहदा र राजनीतिक रुपमा पहुँचमा छन् । कांग्रेस, एमाले, एमाओवादीसहितका दलका मुख्य नेताहरु परम्परागत बासस्थान पहाडी जिल्लामा नै हो । तर, समाजका माथिल्लो तहका उनीहरुको शक्ति र पहुँचको भरमा सो क्षेत्रका तराईमासमेत पकड बनाउन पुगे । पहाडीसँगै तराईमा पनि उनीहरुले जग्गा हडपे । दाङ, बाँके, बर्दिया, कैलाली कञ्चनपुर जस्ता क्षेत्र थारुहरुको आदिभूमि हो । यो क्षेत्रमा थारुहरुकै बाहुल्य पनि छ । तर, पहाडका हुनेखानेहरु बसाइसराईका क्रममा यही क्षेत्रमा बस्दै राजनीतिक र प्रशासनिक क्षेत्रको उच्च ओहदामा पुगे । सुगमता, पूर्वाधारको हिसाबले पनि पश्चिम तराईको क्षेत्र पहाडको तुलनामा निक्कै राम्रो मानिन्छ । सोही कारणले पनि पहाड र तराई दुवै तर्फ पकड बनाउन र राजनीतिमा सधैं स्थापित हुन र शासन गर्न ठूला दल लागेका छन् । सोही कारण कांग्रेसका शेरबहादुर देउवा, एमालेका भीम रावल, एमाओवादीका लेखराज भट्ट जस्ता नेताहरुको स्वार्थका कारण अखण्ड सुदुरपश्चिमको माग निरन्तर चल्यो । पछिल्लोपटक ६ प्रदेशमा पनि अखण्ड सुदुरपश्चिम मात्र नभएर सधैंका विकट र विभेदमामा पारिएका कर्णालीलाई पनि पश्चिमकै ६ प्रदेशमा राखियो । यसले देउवा, रावल र भट्टहरुलाई सन्तोष मिल्ने ठाउँ भयो तर, मध्यपश्चिम सन्तुष्ट हुन सकेन, कर्णालीले फेरि मन दुखायो । मध्यपश्चिमका पहुचवाला नेताहरु पनि आफैं शासक बन्ने र सुगमताको हिसाबले सुर्खेतलाई राजधानी वा केन्द्र बनाउनुपर्ने मागमा रहेका छन् । मध्यपश्चिमका सुर्खेतसहित, कैलाली र कंचनपुरलाईसमेत प्रदेश ६ मा नै राखिएपछि यो क्षेत्रमा आन्दोलनले हिंसात्मक रुप लिएको छ । सुर्खेतलाई केन्द्र बनाउने गरी मध्यपश्चिमका जिल्ला र बाँके बर्दियासहितको छुट्टै प्रदेश बनाउनुपर्ने माग राख्दै उनीहरु आन्दोलनमा उत्रिएका हुन् । सुर्खेतलाई सुदुर अन्तर्गत ६ प्रदेशमा र बाँके बर्दियालाई प्रदेश ५ राखियो । यस्तो भएपछि पछि सुर्खेतलाई राजधानी बनाउन नपाइने अवस्थापछि नेताहरुकै निर्देशनमा सोमबार त्यहाँ आन्दोलनले हिंसात्मक रुप लिन पुग्यो । सुदुरका पहुँचवाला नेताहरु देउवा, रावल र भट्टहरुले अब कैलाली वा कञ्चनपुर मध्ये एकलाई राजधानी बनाउने त्रासले सुर्खेत त्रसित भएको छ । रुकुमकै पनि पश्चिम भाग र सल्लानलाई पनि ६ प्रदेशको सुदुरतिर राखेपछि त्यहाँ पनि प्रदर्शन हुन पुग्यो । राप्तीका जिल्ला टुक्राउन नपाइने भन्दै त्यहाँ सोमबार प्रदर्शन भएको हो । एमाओवादी रुकुम २ सभासद् जनार्दन शर्माले गण्डकतिरको प्रदेशमा रुकुमका केही भाग राख्न तयार भए पनि त्यस्तो नभएपछि  सल्यान, रुकुम र  सुर्खेतसहित दाङतिर नटुक्राइकन रुकुमलाई हाल्नुपर्ने पक्षमा रहेको बताए । थरुहटमा छुट्टै आन्दोलन चितवनदेखि कञ्चनपुरसम्मको थारु बाहुल्य क्षेत्रलाई थरुहट प्रदेश बनाउन माग गर्दै बर्दियासहितका जिल्लामा प्रदर्शन भएका छन् । आफूहरुको थातथलोलाई थरुहट बनाउनुपर्ने भन्दै मंगलबार बर्दिया बन्द भएको छ । मधेसी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रिक, थरुहट तराई पार्टी नेपालले बन्द आह्वान गरेका हुन् । यसैगरी पर्सादेखि धनुषासम्म तराईको मात्र छुट्टै प्रदेश र सिरहादेखि झापासम्म पूर्वी थरुहट प्रदेश बनाउन माग गर्दै अनिश्चितकालीन बन्द गरिएको छ । पूर्वमा केपी ओली, कृष्ण सिटौला जस्ता नेताको स्वार्थ हुँदा थारु, राजवंशीहरुको मुख्य बासस्थान रहेका झापा, मोरङ, सुनसरीलाई पनि पूर्वी पहाडी जिल्लासँग जोडिएको छ । सुदुर र मध्यपश्चिममा नेताको चासो र स्वार्थ जोडिएजस्तै अब पूर्वी जिल्लामा पनि ओली र सिटौलाको स्वार्थविरुद्ध आन्दोलनको उद्घोष भइसकेको छ । मस्यौदा लेखनमा सहभागी नभएका संघीय समाजवादी फोरम, तराई मधेस लोकतान्त्रि पार्टी, सद्भावना पार्टी सहितले तराईमा आन्दोलन गर्ने बताइसकेका छन् । यसमा कांग्रेस, एमाले, एमाओवादी, फोरम लोकतान्त्रिककै मधेसी नेताहरुको समेत साथ र सहयोग रहेपछि अब पूर्वतिर पनि आन्दोलनले फैलने देखिन्छ । पूर्वमा पनि पहाडेहरुको फेरि शासन हुने भन्दै थारुहरु वास्तविक मधेसीहरु तराईको मात्रै प्रदेश बनाउनुपर्ने पक्षमा छन् । कर्णाली फेरि विभेदमा उसै पनि यस अघि विभेदमा पारिएको कर्णाली फेरि सुदुर पश्चिममा राखिएको सुदुरकै नेताको नियन्त्रण  कब्जामा राख्न खोजिएको भन्दैमा हुम्लामा सोमबार प्रदर्शन भयो । उनीहरुले कर्णालीको समूचित विकासको लागि ‘स्वायत्त कर्णाली’को माग गरेका छन् । कहिले मध्य पश्चिम र कहिले सुदरका नेताबाट शासित हुनुपर्ने भन्दै उनीहरुले स्वायत्त कर्णालीको माग गरेका हुन् । हुम्लामा स्थिति नियन्त्रण लिन नसकेपछि सेना नै सडकमा आउनुपरेको थियो । । यो पनि पढ्नुहोस्