दृष्टिविहीनको पीडाः ‘पढ्दै त छौँ तर लेख्न केही छैन’

कञ्चनपुर,  । दुई दाजुभाइको अकालमै मृत्य भएर परिवार नै विरक्तिएपछि कञ्चनपुरको कृष्णपुर–२ वाणिका १२ वर्षीया दृष्टिविहीन बालिका शान्ति धामीले बाल्यकालमा विद्यालय देख्न पाइनन् ।

“स्कुल जाने उमेरमा दुईभाइको उपचार गर्न नसकेर मृत्यु भयो,” वाणि बजार छेउमै हालै खुलेको दृष्टिविहीन विद्यालयमा पढ्दै गरेकी शान्तिले अहिले आएर पढ्न त इच्छा देखाइन् तर त्यो इच्छालाई अभावले च्यापेको छ । डेढ महिनाअघि स्थानीय अपाङ्ग एकता समाजले डेढ महिनाअघि दृष्टिविहीनको अध्यापनका लागि स्थापना गरेको विद्यालयमा शान्ति जस्तै आठजना दृष्टिविहीन अक्षर चिन्न खोज्दैछन् । तर सुरुवातदेखि नै विभिन्न समस्या झेलिरहेका दृष्टिविहीनले अध्ययनका लागि शैक्षिक सामग्री हेर्नसमेत पाएका छैनन् । धनगढीस्थित पञ्चोदय उच्च माविमा अध्ययन गरेका दृष्टिविहीन हरिश नेपालीले विद्यालयमा आएकाहरुलाई मौखिक कक्षा दिइरहेको भए पनि उनीहरुसित अरु पढ्ने सामग्री छैन । “ब्रेललिपि, सिलेडहरु आवश्यक थियो,” स्थानीय घर भएका शिक्षक नेपालीले भन्नुभयो, “स्कुल त खुल्यो, शैक्षिक सामग्री भएन ।” वाणि बजारमा दुई हजार ५०० चन्दा सङ्कलन गरेका दृष्टिविहीनहरु सङ्गठित भई विद्यालय खोले पनि धेरै समस्या रहेको अपाङ्ग एकता समाजका अध्यक्ष करन साउदले बताउए । “सिङ्गो देश साक्षर भइरहेका बेला हामी अपाङ्गहरु पनि पढौँ भनेर लागेको हौँ,” अध्यक्ष साउदले भने – “तर कहीँ कतैबाट सहयोग पाइएला जस्तो छैन ।” विद्यालय स्थापना गर्दा स्थानीय सामुदायिक वन तथा बजारका व्यापारीले सहयोग गर्ने आश्वासन दिएपछि आफूहरुले मिलेर विद्यालय स्थापना गरेको साउदले बताएका छन् । “यहाँ पढ्ने विद्यार्थीलाई बस्ने, खाने पनि व्यवस्था मिलाएका छौँ,” उनले भने  – “अहिले बजारमा उधारोमा काम चलाएका छौँ ।” वाणि बजारमा तीनकोठे घर भाडामा लिएर दृष्टिविहीनले विद्यालय चलाएका छन् । अहिले यहाँ मौखिक रुपमा साङ्केतिक भाषामा पढाइ भइरहेको छ । “सिलेड, ब्रेललिपिहरु यहाँ पाइँदैन,” अध्यक्ष साउदले भने, “कहीँबाट सहयोगमा पाइए पनि तत्कालको काम रोकिँदैन थियो ।” हाल स्कुलमा पाँच महिला र तीन पुरुष कक्षा लिइरहेका छन् । “दृष्टिविहीनहरुका लागि यहाँ स्कुल नै भएन” शिक्षक नेपालीले भन्नुभयो, “लालपुरमा छ तर १० जनाभन्दा बढी राख्दैनन् ।” उनले वाणिमा विद्यायल खुलेको थाहा पाएपछि जिल्लाको अन्य क्षेत्रबाट पनि दृष्टिविहीनहरुले आउने चाहना देखाइरहेको जानकारी दिए ।