कामचलाउ र कर्मकाण्डी कार्यक्रम

सरकारले आफ्नो पहिलो वर्षलाई विकास र समृद्धि तर्फको जग तयार पार्ने वर्ष भनेको थियो । त्यसमा आम जनताको अपेक्षा पनि थियो । सरकारलाई विश्वास गरेर जनमत पनि दिएका थिए । तर, ऐतिहासिक बलियो सरकारले विकास समृद्धिको लागि नयाँ छलाङ्ग मार्ने कार्यक्रम ल्याएन । कृषि, शिक्षा, पर्यटन, पूर्वाधार, उद्योगलगायतका क्षेत्रमा चलनचल्तीको बजेट, कार्यक्रम र कार्यशैली देखियो । यसले तात्तिक कुनै फरक आउनेवाला देखिएको छैन् । प्रधानमन्त्री केपि शर्मा ओलीले विकास र समृद्धि हाम्रो सोंच भनेर जसरी भन्नुहुन्छ त्यसको कार्यान्वयनमा जान धेरै संरचनाहरुमा परिर्वतन ल्याउनु पर्दछ । नीतिगत, संस्थागत र कार्यशैलीमा संरचनागत परिवर्तनको आवश्यकता हुन्छ । यसले चलन चल्तीको भन्दा फरक कानूनको, छुट्टै कर्मचारी प्रशासनको माग गर्दछ । तर यो नीति तथा कार्यक्रममा त्यसको ढाँचा आएन । अर्कोतर्फ, सरकारले संघीयता कार्यान्वयनमा जाँदै गर्दा ठुलो अवसर पनि पाएको थियो । तर सरकारले संघीयता कार्यान्वयनलाई अवसर होइन बोझको रुपमा कामचलाउ गरायो । कर्मचारी समायोजन र बजेट छर्नेमै गएको हो कि भन्ने जोखिम देखिएको छ । सरकारले साँचो सुशासन, सार्वजनिक सेवालगायतमा विषयमा अहिलेको नीति तथा कार्यक्रममा खास समेट्न सकेको देखिएन् । साँच्चिकै भन्दा यो चलनचल्ती र एकदमै कर्मकाण्डी खालको मात्रै देखिएको छ । यसमा कुनै नयाँ विकासका योजनाहरु कार्यान्वयन गर्न नयाँ शैली, नयाँ कानूनी व्यवस्था, नयाँ संरचना भन्ने कहिँ पनि देँखिदैन् । सरकारको सोंच नीति तथा कार्यक्रममा प्रतिबिम्बित भएको पनि पाइएन । यसरी हेर्दा सरकार कता–कता थाकेको हो कि जस्तो देखिन्छ । नीतिगत प्रस्थान विन्दु पहिल्याउने, छुट्टै मौलिक विकासको मोडेल तयार पार्ने काम हुनुपर्ने हो । केहि समय अगाडि १५ औं पञ्चवर्षीय योजनाको आधार पत्र आयो त्यो त पहिलाकै भन्दा पनि कर्मकाण्डी छ । त्यसैले अहिलेको सरकारको नीति र कार्यक्रममा पनि कता–कता थाकेको जस्तो देखिन्छ । जनताले जुन आकांक्षा गरेका थिए, सरकारले जुन दाबी गरेको थियो त्यसमा कता–कता हतोत्साहित भएर थाकेको जस्तो देखियो । पहिलाकै शैली, पहिलाकै विषयवस्तु तिनैलाई निरन्तरता मात्रै छ । त्यसले नयाँ परिवर्तन त आउँदैन । १५÷२० वर्षदेखिको हाम्रो विकासको सन्दर्भलाई हेर्नुभयो भने त त्यो त खस्किदैं खस्किदैं आएर भएको बजेट पनि खर्च गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छौं । सरकारले जुन सोंच बनाएको छ त्यसलाई परिणाममुखी बनाउन गर्नुपर्ने कुरा के–के हुन भन्नेमा प्रष्टता भएको भए नीति र कार्यक्रम पनि लयबद्ध हुन्थ्यो । तर ल्याइएको नीति तथा कार्यक्रम आशा लाग्दो देखिएन । (पुर्वाधार विद् आचार्य साझा विवेकशिल पार्टीका प्रवक्ता हुन्)