होली पर्व : सकारात्मकता अँगालौ, नकारात्मकता त्यागौं !

[caption id=\"attachment_4143\" align=\"alignright\" width=\"164\"] संंगिता रेग्मी[/caption] मानव समाजको विकासक्रममा निर्माण भएका विभिन्न संस्कृतिहरूमध्ये हिन्दू समुदायको सांस्कृतिक एवम् धार्मिक दृष्टिकोणले समेत महत्वपूर्ण होली पर्व पनि एक हो । नेपालमा पनि होलीलाई विभिन्न क्षेत्रका हिन्दू धर्मावलम्बी तथा त्यो संस्कृतिसँग नजिक रही सम्बन्ध निर्माण गरेका अन्य समुदाय समेतले मनाउने गर्छन् । पछिल्ला केही वर्षहरूमा नेपालका विभिन्न ठाउँमा मनाइने होलीहरूमा भारतीय चलचित्रहरूको प्रभाव प्रष्ट रुपमै देखिन्छ । निःसन्देह होली वर्षभरका आपसी रिस–राग र द्वेषलाई समाप्त पार्दै एक–अर्कासँग अङ्कमाल गरेर विभिन्न रङ्गका अबीर लगाई सद्भावको साटासाट गर्ने पर्व हो । नेपालमा पनि महत्वका साथ होली पर्व दुई दिनसम्म मनाउने गरिँदै आइएको छ । पहाडी जिल्लामा अघिल्लो दिन र तराईमा भोलिपल्ट यो पर्व धुमधामका साथ मनाइन्छ । होलीलाई तराई–मधेशमा ‘फगुवा’ भन्ने गरिन्छ । आफन्त, इष्टमित्र, साथीभाइहरूका बीचमा अबीरको टीका लगाएर एक–अर्काबीच सुखद् पलहरू साटासाटा गर्ने र वर्षैभरि शुभ होस् भनी शुभकामनाका शब्दहरू आदानप्रदान गर्ने दिनका रूपमा चिनिने यस पर्वको विशिष्ट महत्व र सन्देश छ । होलीको महत्व र सन्देशलाई नजिकबाट नियाल्दा यो मानव सभ्यतासँगै विकसित विशिष्ट पर्व रहेको देखिन्छ । यस पर्वमा आफन्त, इष्टमित्र, साथीभाइहरूले मिठो–चोखो खाएर पनि एक–अर्कामा खुशियाली साटासाट गरेको हामीले देख्दै र भोग्दै आएका छौं । यी सबै विषयहरूलाई हेर्दा होली पर्वको महत्व धेरै छ र यसबाट हामीले धेरै कुरा सिक्न सक्दछौं । तर, केही समययता होलीपर्व विकृतिका रूपमा देखापरेको छ । होली पर्वलाई महिलाहरूको संवेदनशील अङ्ग छोएर आनन्द लिने दिनका रूपमा ‘विकसित’ गरिएको छ, भने अर्कोतर्फ जथाभावी लोला हान्ने, कालोमोसो दल्ने, रङ्ग छ्यापीदिने र नशालु पदार्थ सेवन गरी आनन्द लिने दिनका रूपमा दुरुपयोग गर्ने जमातहरू बढ्दै गएका छन् । गत वर्षहरुमा हामीले यस्ता हर्कतहरू प्रशस्तै देखे–भोगेका छौं । यस वर्ष पनि यी कुरा पूर्ण रूपले हट्छन् भन्नेमा हामी ढुक्क छैनौं ।

केही समययता होलीपर्व विकृतिका रूपमा देखापरेको छ । होली पर्वलाई महिलाहरूको संवेदनशील अङ्ग छोएर आनन्द लिने दिनका रूपमा ‘विकसित’ गरिएको छ, भने अर्कोतर्फ जथाभावी लोला हान्ने, कालोमोसो दल्ने, रङ्ग छ्यापीदिने र नशालु पदार्थ सेवन गरी आनन्द लिने दिनका रूपमा दुरुपयोग गर्ने जमातहरू बढ्दै गएका छन् ।

यही रवैयाबाट होली पर्वलाई दुरुपयोग गर्नेहरूको जमात बढ्दै गयो भने भविष्यमा राज्यले नै कडा रूपमा बन्देज लगाउने सम्मको कार्य गर्न बाध्य हुनुपर्ने स्थिति आउने निश्चित छ । सबैजसो पर्वका राम्रा सन्देश र उद्देश्यहरू हुन्छन् तर समाजमा हामीले नै तिनलाई विकृत बनाउने काम गरिरहेका छौं । यदि हामीले होलीको सन्दर्भमा बढ्दै गएका विकृतिहरूलाई रोक्न पर्याप्त ध्यान दिएनौं भने यसका नकारात्मक दुष्परिणामहरु हामी सबैले भोग्नुपर्ने हुन्छ । यतिबेलाको समय सङ्क्रमणकालीन छ । यस्तो अवस्थामा हरेक कार्यबाट समाजमा हिंसा, अन्याय, अत्याचार हुने र सामाजिक सद्भावमा गम्भीर असर पुग्ने कामहरू बढी हुने गर्दछन् । त्यसैले होलीका नाममा नाजायज ‘लाभ’ उठनउन खोज्नेहका उद्देश्य पूरा नहोऊन् भनेर सबैले सजगता अपनाउनु जरुरी छ । होली पर्व सद्भाव र भ्रातृत्वको मियो हो । समाजमा बढ्दै गएको आपराधिक मानसिकताले पनि होली पर्वलाई विकृतियुक्त बनाउन भूमिका निर्वाह गरिरहेको छ । सभ्य समाज निर्माणका लागि पनि आपराधिक मानसिकता र प्रवृत्तिलाई निरूत्साहित पार्ने काममा सबै लाग्नु जरूरी छ । होली पर्वलाई मर्यांदित रूपमा सबैले मनाउने वातावरण निर्माण गर्ने काम सबैको हो । होली पर्वलाई विकृत हुनबाट रोक्नका लागि हरेक जिल्ला र स्थानीय स्तरमा पनि विशेष तयारी र सजगता अपनाउँदै सचेतनाको पाटोलाई खरो ढङ्गबाट अगाडि बढाउनु जरूरी छ । आफ्नो सभ्यता र संस्कृतिलाई संरक्षण गर्दै आगामी दिनमा होली पर्वलाई मर्यादित पर्वका रूपमा चिनाउन आम नेपालीले आ–आफ्नो ठाउँबाट योगदान पुर्याउनु आवश्यक छ । (मधेशवाणी फिचर सेवा)