चाणक्य नीतिः यी कामहरु नगर्नुहोस्, नत्र हुनसक्छ मृत्यु

$\"chanakya-niti\"$ १६ असार । भनिन्छ, मृत्यु जहिले पनि आउनसक्छ त्यसकारण जीवन र मृत्युको सही समय पुष्टि गर्न सजिलो छैन । तर संसारका कूटनीति र अर्थशास्त्रको ज्ञान दिने आचार्य चाणक्यले केही यस्ता कुराहरुको बारे बताएका छन् जसले तपाईंको मृत्युको बारेमा सटिक इशारा गर्ने गर्दछ । आचार्यले यस्ता केही गर्न नहुने कामका बारे बताएका छन् जसका कारण तपाईंको अचानक र छिटो मृत्युको सम्भावना तीब्र हुन्छ । राजा र कुनै सत्तासँग झगडाः आचार्यका अनुसार बुद्धिमान व्यक्ति राजा वा प्रशासनसँग कहिले पनि जोरी खोज्दैन किनभने उनीहरुलाई थाहा छ कि यस्तो गर्दा उनको प्राण जुनसुकै बेला संकटमा पर्नसक्छ । राजा अथवा कुनै ठूला अधिकारीको बिरोध गर्नु हाम्रो लागि खतरा हुन्छ । आफ्नो आत्मालाई पनि नगर्नुहोस् अनादरः हामीले आफ्नो आत्मालाई कहिले पनि अनादर गर्नु हुँदैन । आचार्यको भनाई अनुसार जो मानिसले आफ्नो शरिरलाई वास्ता गर्दैन, खानपिनमा ध्यान दिँदैन र सरसफाइलाई नजरअन्दाज गर्छ भने उक्त व्यक्तिको कुनै पनि समयमा मृत्यु हुनसक्छ । शास्त्रका अनुसार मनुष्य आफ्नै सबैभन्दा ठूलो मित्र र शत्रु हुन्छ । त्यसकारण हामीले कम्तीमा पनि आफैंलाई ख्यालमा राख्नु आवश्यक छ । आफूभन्दा बलवान् व्यक्तिसँग शत्रुता नमोल्नुहोस्ः मानिसहरुले मित्रता र शत्रुता पनि निकै सोचर गर्नुपर्ने हुन्छ । हामीले बिना कारण कुनै बलवान व्यक्तिसँग झगडा मोल्नु हुँदैन किनभने यस्तो गर्दा मानिसको धनको साथसाथै ज्यानको पनि हानी हुन्छ ।