नदेखिएको सपना र सफलताः प्रहरीको जागिरदेखि कपाल काट्ने व्यवसायसम्म

कसलाई हुँदैन  मिठो खाने अनि राम्रो लगाउने रहर ? हो, मलाई पनि त्यही रहरले जिन्दगीका कैयौं मोडसँग परिचित गरायो । कहिले ट्रकको खलासी, कहिले ज्याला मजदुरी त कहिले भारतका विभिन्न शहरमा कामको खोजीमा भौंतारिंदै गर्दा अचानक एक दिन नेपाल प्रहरीमा जागिर खाने चाहना मनमा पुलकित भयो । भारतको भूमिमा हुँदा नै प्रहरीको जागिरको सपना देख्न थालें । मेरो सपनाले मलाई त्यहाँ टिक्न दिएन । भारतको हुदाँछदाँको ग्रिल कम्पनीको जागिर छाडेर नेपाल फिरें । संयोगवश नेपाल फर्केलगत्तै जनपथ प्रहरीमा भर्ना खुल्यो । आफ्नो सपना पुरा गर्न मैले पनि नेपालगन्ज गएर फारम बुझाएँ । भाग्यले साथ दियो, सवै परीक्षामा पास भएँ । प्रहरीको जागिर निधो भयो । मन हर्षले गद्गद् थियो, आफ्नो सपना पूरा भएको दिन । यो खुसीको खबर कतिबेला कसलाई सुनाउँ जस्तो भयो । परिवार, इष्टमित्र, साथीभाइ, गाउँले सबैलाई सम्झें । संसार जिते जस्तो लाग्यो । २०५२ साल ज्येष्ठ १४ गते नियुक्ती पत्र लिएँ । जुनबेला माओवादी जनयुद्धको सुरुवात भइसकेको थियो । मेरो प्रहरीको जागीर पनि त्यस सँगसँगै सुरु भयो । नियुक्ती पत्र लिए सँगै प्रहरीको पोशाकको पर्खाइमा बसें । नेपालगन्जमा प्रहरीको तालिम सुरुभयो । एक जोर पोशाक पनि पाएँ । त्यसलाई ओल्टाई पल्टाई हेरें, धित मरुन्जेल । जिउमा पहिरिएँ । ऐना हेरें, आफैंलाई फरक पाएँ, अझ राम्रो पाएँ । तीन महिने तालिमको सुरुवात सँगै मनमा अनेक सवालहरु उब्जिए । तालिम कस्तो हुने हो, के हुने हो । तालिममा राम्रो गर्छु भन्ने मनमा थियो । सुरुवातका दिनहरुमा खुब मेहनेत गरें । एक दिन, दुई दिन भन्दा भन्दै पाँच महिना बित्यो । समय बितेको पत्तै भएन । यति बेलासम्म साथीहरु पनि बनाईसकेको थिएँ । यसो समय पायो कि म साथीहरुसँग घुलमिल हुनथाले ।  साथीहरुबाट राम्रा नराम्रा सबै कुरा सिकियो । म उनीहरुको लहलहैमा लाग्न थाले । उनीहरुको कुराले मलाई प्रभाव पार्न थाल्यो । हुँदाहुँदै उनीहरुले जे भने, त्यहि मान्नेसम्मको बनें । अचानक साथीहरुबाट प्रस्ताव आयो ‘तालिम छोडेर भाग्ने ?’ म झसंग भएँ । सजिलै स्विकार्न सक्ने अवस्था थिएन । ठूलो सपना थियो प्रहरीको जागिरे हुने । सपना पुरा भएकोमा दङ्ग परेको म जागिर छोड्ने कुरै थिएन । उनीहरुले मलाई यहाँको तालिमको दुःख अनि गाउँमा हुने सुखको बारेमा बेलिबिस्तार लगाए । हो, शारीरिक रुपमा यहाँ दुःख पनि थियो । धेरै बेर सोचें । अन्ततः साथीहरुलाई त्याग्न सकिनँ । मैले मेरो सपनालाई त्यागें । एकदिन बुट पालिस गर्दै थिएँ । साथीहरुले भाग्ने योजना सुनाए । टिलिक्क टल्केको जुत्तामा अनुहार हेरे । अनुहार मलिन थियो । मन खुसी पटक्कै थिएन । साथीहरुलाई बचन दिएको थिएँ । म लगायत अरु पाँचजना साथीहरु जागिर छोडी जान कस्सियौं । २०५२ साल पुसको महिना, बाहिर हुस्सुले ढाकेको थियो । रातको ११ः३० बजे हामी त्यहाँबाट निस्कियौं ।  त्यो रात नेपालगन्ज नजिकैको एउटा गाउँ जहाँ भाग्नेमध्ये एकजना साथीको घर थियो, त्यहीँ रात बिताएँ । जाडोको महिना रात यसै लामो आँखामा निन्द्रा परेन । आँखा झिमिक्क नपारी बिहान भयो । अब कहाँ जाउँ । मनमा अनेक तर्क वितर्क आए । सोचें घर जान्छु, अनि झोला पछाडि भिरेर लागे गाउँतिर ( गडवा, दाङ्ग) । घरमा पनि कहाँ सहज थियो र ? बुवा आमाको सपना, घरपरिवारको जिम्मेवारी सबै जो मेरो भागमा थियो । मेरो परिवार जो मेरो सपनामा रमाउँथे, छोराको सुन्दर भविष्य कल्पना गरेका थिए । उनीहरु रमाउन सक्ने आधार नै मैले लत्याएर आएको थिएँ । केही समय घरमा तनावको अवस्था रह्यो । प्रहरीमा टिक्न सकिनँ, अब केही गर्नुपर्छ भन्ने कुराहरु मनमा खेल्न थाले । केही आय आर्जनको उपाय नगरी सुखै थिएन । परिवारको आर्थिक स्थिति पनि त्यती राम्रो थिएन । खेतीपातीको उब्जाउले बढीमा तीन महिना खान पुग्थ्यो । ममा दिनानुदिन मानसिक बोझ बढ्दै गयो । केही महिना सोचमा नै बिते । केही उपाय लागेन, अनि फर्किएँ भारतको वनारस । काम खोज्दाखोज्दै एक हप्ता बित्यो । आफूसँग भएको खर्च सकिसकेको थियो । पहिलेको जस्तो काम पनि पाइएन । अन्तमा ट्रकमा खलासी गरें । खलासीको काम कहाँ सजिलो थियो र ? कहिले खोलाको बास त कहिले जंगलको । कति रात भोकै काटें, कति रात नसुती काटें । वि.सं. २०५४ साल भदौ महिनामा पुनः नेपाल फर्के । सोचें जति दुःख गरेपनि आफ्नै ठाउँमा गर्छु । त्यसै बखत गाउँमा नै पेन्टिङ्ग (रङ्ग, रोगन) गर्ने तालिम हुने जानकारी पाएँ । तालिममा सहभागी हुन पाउँ भनि दरखास्त हालें । नतिजा मेरो अनुकुल आएन । निराश बनें, जिन्दगीमा ठूलो भूल गरेको आभाष भयो । न कुनै सिप न व्यवसायिक अनुभव, निकै कठिन थियो, गाउँमा आय आर्जनको माध्यम । मष्तिस्कमा हर दिन, हर रात अब केही व्यवसाय गर्नुपर्छ भन्ने थियोे । व्यवसायका लागि ठूलो लगानी गर्ने हैसियत थिएन । पैसा बिनाको व्यवसाय गरौं के ? मनमा अनेक प्रश्न, प्रति( प्रश्न उब्जिन थाले । प्रहरीको जागिर छाडेको पनि करीब तीन वर्ष पुग्न आँटेको थियो । त्यो तीन वर्ष मेरो लागि ढुङ्गाको चिउरा चपाउनु भन्दा कम भएन । म दिन प्रतिदिन के गर्ने, कसो गर्ने भनि छट्पटाउन थालेको थिएँ । काम बिना म पानी बिनाको माछो बनेको थिएँ । वि.सं.२०५६ साल वैशाखका दिन गाउँमा साना उद्यम गर्न इच्छुक सहभागी छनौट गर्न मान्छेहरु आएका थिए । त्यो दिन गाउँका सबै मान्छे भेला भए । म पनि त्यही भेलामा अटाएँ । भेलामा व्यवसाय र सहभागी छनौटका कुरा गरिए । व्यवसाय गर्न इच्छुकको नाम लिइयो ।   मैले पनि आफ्नो नाम दर्ज गराएँ – लोकराज चौधरी । अब पालो आयो व्यवसाय छनौटको । व्यवसाय जुनमा धेरै आर्थिक लाभ लिन सकिन्छ, जुन स्थानीय रुपमा नै गर्न सकिन्छ र जुन दिगो हुन्छ । हो, त्यस्तो व्यवसाय छनौट गर्नु थियो मलाई । अनेक विकल्पका माझ आइपुग्यो कपाल काट्ने व्यवसाय - सैलुन । नेपाल सरकार उद्योग मन्त्रालयको मातहतमा सञ्चालित लघु उद्यम विकास कार्यक्रमले पन्ध्र  दिने सैलुन तालिमको लागि लमहि बजार पठायो । खान, बस्न र यातायात सबै खर्च सो कार्यक्रमले व्यहोर्ने जानकारी गराइयो । अब चाहिँ साँच्चिकै मेहेनत गर्छु भन्ने अठोट गरें । तालिममा खुब ध्यान दिएर सिक्दै थिए । पन्ध्र दिन बित्यो,  तालिम सकियो । म घरमा फिर्ता भए । तालिमबाट फर्कदा म सँग एकएक सेट कैँची, ऐना, काईंयो, कपडा, टावेल र फोहरा ट्याङ्की पनि सँगै आयो । कपाल काट्नमा हात बसिसकेको थिएन । गाउँमा चिने जानेको दुई–चार जनाको कपाल काँटे । खासै चित्त बुझ्दो भएन । उनीहरुले पनि बजारमा काटेको जस्तै भएन भने । आपूm व्यवसायमा लाग्नु छ, यो काईदाले हुदैन भन्ने लाग्यो । कैँची, ऐना, काईयो, कपडा, टावेल र फोहरा ट्याङ्की सबै एउटा झोलामा हाले अनि साईकल समाते । गाउँबाट करिब तीस मिनेटको साईकल यात्रा पछि आईपुग्यो झोजपुर गाउँ, मेरो गन्तव्य । भेट्ने जति सबै मान्छेलाई सोधें, ‘दाई, भाई कपाल, दाह्री काट्नु छ ? अनी थपें सस्तोमा काटिदिन्छु ।’ हरेकको उत्तर आउँथ्यो कतिमा काट्छौ र भईया ? म भन्थे  ‘पाँच रुपैयाँ’ । मलाई सिपमा निखार ल्याउनु थियो । सस्तोमा घरमै कपाल काट्ने मान्छे आए पछि मेरो ग्राहकहरु पनि पशस्त भए । म दिनमा पन्ध्र जना सम्मका कपाल दाह्री काट्न सक्ने भएँ । कमाईले चिया नास्ता खान ठिक्क हुन्थ्यो । यो क्रम एक महिनासम्म चल्यो । एक महिना बित्यो, पत्तै भएन । सिकाईमा तल्लिन रहे । लाग्यो अब धेरै सिकें । आपूmले आफैंलाई फरक महशुस गरें । एक महिनाको यो समय पनि मेरो लागि तालिम नै थियो । फरक यति मात्र थियो प्रशिक्षक थिएन । वि.स.२०५७ साल ज्येष्ठ ४ गते व्यवसायिक रुपमा सैलुन पसल खोले । आफ्नो नाम लोकराज को राज निकालेर सैलुनको नाम राखे ‘राज हेयर कटिङ्ग सेन्टर’ ।  बिस्तारै बिस्तारै ग्राहकको सङ्ख्या बढ्न थाल्यो । मेरो कपाल कटाई ग्राहकले मन पराउन थाले । एक पटक आएको ग्राहक फेरी फर्केर आउन थाले । छोटो समयमा नै म गडवा बजारमा स्थापित भएँ ।  मलाई  कामको खाँचो कहिल्यै परेन । आजसम्म कति हजार जनाको कपाल काटियो होला, त्यो हिसाब त छैन, तर जो जसले काट्नु भयो उहाँहरुले पक्कै सम्झनुहुन्छ भन्ने विश्वास छ । वि.स.२०५७ देखि हालसम्मको पन्ध्र वर्ष निरन्तर यहि पेशामा छु । यो पेशा नै मेरो जिन्दगी बनेको छ । यसैले जीवनमा साथ दिएको छ । पारिवारिक जिम्मेवारी निभाउन पाएको छु । सात जनाको परिवार धान्न सकेको छु । शैलुन व्यवसायमा १५ वर्ष बित्यो । प्रहरीको जागिर नछोडेको भए अहिले पेन्सन लिने बेला हुन्थ्यो । तर, मलाई कुनै पश्चाताप छैन । प्रहरीमा कमाउने जति यहाँ पनि कमाएकै छु । आफ्नो ठाउँ, जहाँ जन्मे, हुर्कें अनि पढें त्यही ठाउँमा बसेरै आफ्नै मान्छेलाई सेवा दिँदै आएको छु । यसैमा गर्व छ मलाई । कहिले काँहि म सँगै भर्ती भएका साथीहरु आउँछन् । मेरो सैलुनमा । जब तिनिहरुलाई भेट्छु , अतित सम्झन्छु तर रतिभर ग्लानी लाग्दैन । लाग्छ म त यहाँ आफैं मालिक छु । जो नोकर बिनाको मालिक । आखिर मालिक त मालिक नै हो नी । गडवा बजारमा छ वटा शैलुन मध्ये मेरो सैलुन राम्रो चलेको छ । मेरो आफ्नै विशेषता छ । सबैसँग मिठो बोली बोल्छु । सबैलाई सम्मान गर्छु । इमान्दारितामा विश्वास गर्छु, काममा विश्वास गर्छु । अनि मिहिनेतमा विश्वास गर्छु । ग्राहक मेरा भगवान् हुन्, ग्राहक मेरा प्रभु हुन् । ग्राहक मेरा अल्लाह हुन् । ग्राहक नै मेरो सब थोक हुन् । मेरा ग्राहक जसले मलाई यहाँ स्थापित गराएका छन्, एउटा नयाँ जिन्दगी दिएका छन् । आज यिनै ग्राहकको सेवाले दुई चार पैसा कमाउने भएको छु । दिनमा कम्तिमा पनि पच्चिस जना ग्राहक आउँछन् । यसै हिसाबले पनि हाल मासिक पच्चिसदेखि तीस हजारसम्म कमाउँदै आएको छु । यसैबाट भएको आम्दानीले दुई तले पक्की घर बनाएँ,  जुन मेरो एक सपना थियो । तीन कठ्ठा जमीन पनि जोडको छु । त्यसमा नै खेतीपाति गर्छु । तीन छोरीलाई बोर्डिङ्ग पढाएकै छु । खान पुगेकै छ । दुई सरो कपडा लगाएकै छु । मान्छेलाई जति भए पनि कहाँ पुग्छ र ? तर मसँग अहिले जे छ त्यसमा नै सन्तुष्ट छु । मेरो परिवार पनि खुशी छन् । बालबच्चाको ख्याल पनि गर्न पाएको छु । व्यवसाय पनि धानेको छु । साँच्चिकै खुसी छु म । जिल्ला विकास समिती तथा अन्य निकायहरुले बेलाबेलामा प्रशिक्षकको रुपमा निमन्त्रणा गर्छन् । साह्रै खुसी लाग्छ आफ्नो सिप अनि अनुभव बाड्न पाउँदा । अखिर जिन्दगीमा सीप नै ठूलो रहेछ, न कसैले खोस्ने, न हराउने न सकिएर जाने । कहिले काहिं लाग्छ , प्रहरीको जागिरमा नै भएको भएपनि यति कमाउन सक्दैनथें होला अनि सन्तुष्ट पनि हुदैनथें होला । आज म सँग जे छ त्यो सबै पन्ध्र्र दिने हेयर कटिङ्ग तलिमले गर्दा नै सम्भव भएको हो जुन मेरो जीवनको  उत्कृष्ट ‘मोड विन्दु’ बन्न पुग्यो । वास्तवमा भोका जनतालाई दुई छाक माछा खान दिएर भोक मेटाउनु भन्दा माछा मार्ने सिप दिन सकियो भने त्यो दिगो हुदोरहेछ । यो मेरो जीवनको अहम सिकाई भयो । मानिसको चाहना असिमित हुदाँ रहेछन् । तिनै चाहनामा रुमल्लिएको छ मेरो जेन्ट्स पार्लर तालिम लिई आफ्ना ग्राहकलाई सेवा दिने चाहना । मेरो यो सपना पनि छिटै पुरा गर्ने योजनामा छु । लाग्छ, जिन्दगी त्यतीबेला सफल हुन्छ, जतिबेला आफ्नो मन सफल हुन्छ अनि आफ्नो मनलाई सन्तोष पारिन्छ ।