प्रसुती गृहका डाक्टरले भनेः पाठेघर निकालेर फ्याँकी दिउँ ?

नेपालको सबैभन्दा धनी अस्पताल नर्भिक अन्तर्राष्ट्रिय अस्पतालको सामुन्ने देशकै सबैभन्दा गरीव मानिसहरुका लागि बनाइएको अस्पताल छ, परोपकार प्रसुती तथा स्त्री रोग अस्पताल । वि.सं. २०४१ सालमा बनेको यो अस्पतालमा निम्न आयश्रोत भएका नेपालीहरुले प्रसुति सेवा लिने र स्त्रीरोग सम्बन्धि उपचार गराउँदै आएका छन् । पटक पटक यो अस्पतालसँग सम्बन्धित समाचारहरु सुनेपनि यसको खास अवस्था के छ भन्ने देखेको थिइन । देशका अरु सरकारी अस्पतालको हालत यहाँ भन्दा धेरै गतिलो छ जस्तो लाग्दैन, तर आँखै अगाडि यस्तो दृष्य देखेपछि लेख्न करै लाग्यो । हिजो थापाथली चोकमा एकजना साथी भेटेर प्रसुति गृहको बाटो हुँदै बबरमहलतिर जाँदै थिएँ । अचानक प्रसुतिगृहको गेटमा देखिएको एउटा दृष्यले मलाई तान्यो । करीव ३५ वर्ष उमेरको एक जना मानिसले आफ्नी विरामी श्रीमतिलाई लिएर गेटभित्र छिर्न खोज्दै थिए । उनको श्रीमान गेट भित्र पस्न खोज्दै थियो, अचानक सुरक्षा गार्डले लत्रिराखेको डोरी तान्दै निकै कडा स्वरमा हप्काएर पल्लोबाटोबाट जाउ भन्यो । ती व्यक्ति डोरीमा अल्झिएर झन्डै झन्डै सिमेन्टीमा पछारिन पुगे । धन्य त्यो ठाउँमा उनकी विरामी श्रीमती परिनन् ।

उनको श्रीमान गेट भित्र पस्न खोज्दै थियो, अचानक सुरक्षा गार्डले लत्रिराखेको डोरी तान्दै निकै कडा स्वरमा हप्काएर पल्लोबाटोबाट जाउ भन्यो ।

गाउँबाट आएका ती दम्पतिले गाडी छिर्ने गेट र मान्छे छिर्ने गेट ठम्याउन सकेनन् । सुरक्षा गार्डले मात्रै मुखले बोलेर पल्लो बाटो जानुस् भन्न सक्थ्यो, त्यो पनि भनेन । अल्झिसकेपछि पनि राम्रोसँग बोल्न सक्थ्यो त्यो पनि बोलेन । उनको श्रीमान कालोनिलो मुख लगाएर आफ्नो श्रीमतीलाई डो¥याएर बाटो लागे । ती दम्पतीले निर्दोष चहेरा देखाएर फर्केर हेरे सुरक्षा गार्डलाई । गार्डले उल्टै ‘पाखेहरु’ पो भनिदिए । उनीहरु अमिलो मन बनाउँदै गेटभित्र पसे । मलाई ती दम्पतको पिछा गर्न मन लाग्यो । गएँ उनीहरुको पछिपछि । उनीहरुले औषधि बिक्री कक्षमा गएर केही सोधे । एकछिनसम्म भित्रबाट जवाफ आएन । केहीबेरपछि भित्रबाट टर्रो स्वरमा जवाफ पाए । ती दम्पती फेरि अरुलाई सोध्दै सोध्दै ओपीडीको नयाँ बिल्डिङतिर गए । प्रसुति गृहका लागि सञ्चालनमा आएको नयाँ विल्डिङमूनि मानिसहरु लाइन लागेर बसेका थिए । महिलाहरु खचाखच कोचिएका थिए । कुनै व्यवस्थित आइन थिएन । सुरक्षा गार्डले गोठालाले गाई–वस्तु धपाए जसरी उपचार गर्न आएकाहरुलाई कराईरहेको सुनियो । गर्भवती महिलाहरु सकीनसकी लाइनमा बसेका थिए ।

मलाई ती दम्पतको पिछा गर्न मन लाग्यो । गएँ उनीहरुको पछिपछि । उनीहरुले औषधि बिक्री कक्षमा गएर केही सोधे । एकछिनसम्म भित्रबाट जवाफ आएन ।

भूँइमा जताजतै थुक, सिंगान र खकारै खकार । एकछिनमा धुलोको मूस्लो आयो पुरानो भवनतिरबाट । बिरामीहरु, बिरामीका आफन्तहरु, गर्भवती महिलाहरु, सानासाना शिशुहरु बोकेका आमाहरु, खोक्दै, हाँच्छ्यू गर्दै वरपर भाग्न थाले । बढार्नेलाई केही मतलब थिएन । लाइन बसेको करीब एक घन्टामा ति दम्पतिले टिकट काटे । तर अब जाने कहाँ ? दुबैजना अलमलमा परे । करीव ६ फिटको सुरक्षा गार्ड (हेर्दा लाग्थ्यो यिनी कुनै क्यासिनोमा बाउन्सर हुन्) लाई श्रीमानले गएर सोधे । दुई तलामाथि भनेर देखाइदिए । अर्रो भएर हिड्न नसक्ने श्रीमतीसँगै उ पनि गेट भित्र छिर्नमात्रै के खोजेको थियो, सुरक्षा गार्डले धकेलेर पर हुत्याईदियो । ‘केटाहरु जान मिल्दैन भन्ने थाहा छैन ? किनै कडा स्वरमा उनले जवाफ दिए । ती श्रीमानले केहीपनि भन्न सकेनन् । श्रीमती हातमा पुर्जा बोकेर श्रीमानलाई पुलुपुलु हेर्दै बिस्तारै भ¥याङ उक्लन थालिन् ।  

श्रीमती हातमा पुर्जा बोकेर श्रीमानलाई पुलुपुलु हेर्दै बिस्तारै भ¥याङ उक्लन थालिन् ।

दाई तपाईको घर कहाँ हो नी ? भूइँतलाको सिमेन्टीको ब्लगमाथि टुक्रुक्क बसेर टोलाइरहेका ब्यक्तिलाई मैले सोधेँ । उनले थोरै झस्केर मतिर पुलुक्क हेर्दै भने,‘रामेछाप ।’ के भएको हो खास तपाईको श्रीमतीलाई ? मैले थप प्रश्न गरेँ । खै भाइ, पेट फूलेको छ । ढाँट कम्बर धेरै दुख्छ रे । महिनावारी नभएको बेला पनि रगत बगिरहन्छ । के भाको के भाको ? उनको अनुहारमा उदासी मडारिन थाल्यो । मैले बिस्तारै थप कुराहरु सोधेँ । उनको घर रामेछाप लखनपुर रहेछ । चमारसिंह घिसिङ उसको नाम । तल्लोपेट सहनै नसक्नेगरि दुख्न थालेपछि अघिल्लो दिन भक्तपुर आफन्तकोमा आएका रहेछन् । सस्तोमा उपचार हुने थाहा पाएर आएका रहेछन् यहाँ । भूकम्पले भत्काएकिएको घर, ८० नाघेकी बुढी आमा, विवाह भएको ५ वर्ष हुँदासमेत बच्चाबच्ची नभएको, उनी आफू भक्तपुर जगातितिर इँटाभट्टामा काम गर्ने गरेको, श्रीमती गाउँमै खेतीपाती , इत्यादी कुराहरु थाहाँ पाएँ मैले । हामीले कुरा गरि सक्दा करिव डेढ घन्टा बितिसकेको थियो । त्यो डेढ घन्टा उनले धेरै पटक गेटतिर हेरे ।

श्रीमतीको अनुहार अझै भावसून्य देखिन्थ्यो । रुँन रुँन लाग्या जस्तो देखिन्थ्यो अनुहार। श्रीमानको छेउमा आएर उनले टिलपिल आँशु पारिन् ।

बल्लबल्ल गेटमा आईपुगिन् उनकी श्रीमती । श्रीमतीको अनुहार अझै भावसून्य देखिन्थ्यो । रुँन रुँन लाग्या जस्तो देखिन्थ्यो अनुहार। श्रीमानको छेउमा आएर उनले टिलपिल आँशु पारिन् । ‘तिल ताजी ? तिला बिजी डाक्टारसे ? (के भयो ? के भन्यो डाक्टरले ?) श्रीमानले सोधे । उनले भक्कानिदै भनिन्, ‘ङादाम क्रिङ्जी ? हप्की दप्की लाजी, पाठेघर तेसी ब्याङ्गो बिजी ? (मलाई त करायो, हकार पकार पा¥यो । पाठेघर निकालेर फ्याँकी दिउँ ? भन्यो ।) अहिलेसम्म कुनै सन्तान नभएका ति दम्पती एकछिन स्तब्ध भए । श्रीमानले केही सान्त्वना दिए जसरी केही बोल्यो । अलि परको सिमेन्टीको ब्लगमा श्रीमतीलाई राखेर उनी बिल काट्न लाईनमा गए । भित्रबाट महिलाको च्याँट्ठिएको आवाज आयो । ‘बिल खै बिल ? बिल दिनुस् न बिल, यो पुर्जा होइन ? उनी अलमलमा परे । दौडिदै आएर श्रीमतिको हातबाट बिल लिएर अघिको ठाउँमा गए । त्यो ठाउँमा अर्कै मान्छेले बिल काट्दै थियो । झन् पछि झ्न पछि धकेलिदै ऊ ५ जनाभन्दा पछाडि आइपुग्यो । ५ जनापछि उसले बिल काट्यो । बिल दिएर फेरि पठायो श्रीमतीलाई दुई तलामाथि । उ केही बोल्न सकिरहेको थिएन । आँखामा गहिरो पीडा देखिन्थ्यो । केही समयपछि उनकी उसकी श्रीमती औषधिको बिल लिएर आइन् । उदासी उस्तै थियो । श्रीमानलाई बिस्तारै भनि ‘आर्कु आईतबार हाउ रो’ (अर्को आइतबार आउनु रे ।) उनीहरु औषधि बिक्रि कक्षमा गएर केही औषधि लिए । कति बेला खाने भन्ने बुझ्न सकेनन् । फेरि एक पटक सोधे । उताबाट त्यस्तै झर्केर आवाज आयो । औषधि खाने समय नबुझेपनि बुझेझैं गरेर उनीहरु विस्तारै बाहिर निस्किए । मपनि पछि पछि आएको देखेर उसले मलाई सोधे, आनि भाई तपाईको काम भयो त ? मैले भयो भन्ने संकेत दिएँ । बिरामी श्रीमति डो¥याएर गेटबाट बाहिर निस्कँदै गर्दा उनले भने मलाई, ‘‘भाई मलाई त यो अस्पताल जिउँदो किचकन्नेहरु बस्ने ठाउँ जस्तो लाग्यो । हामी गरीव मान्छेको लागि यो अस्पताल पनि होइना र’छ । आ’बो नआउने यहाँ । निधारमा जस्तो लेखेको त्यस्तै भोगौंला।”

उनले भने मलाई, ‘‘भाई मलाई त यो अस्पताल जिउँदो किचकन्नेहरु बस्ने ठाउँ जस्तो लाग्यो । हामी गरीव मान्छेको लागि यो अस्पताल पनि होइना र’छ ।

म केही बोल्न सकिन । ति दम्पती सुस्तरी सुस्तरी थापाथली चौकतिर गए । म मनमा केही अप्ठ्यारा प्रश्नहरु बोकेर बबरमहलतिर सोझिएँ । समाचारमा पढेको छु मैले । नेपालमा पाठेघरको मुखको क्यान्सर भएर मृत्यु हुने महिलाको संख्या उच्च छ । हरेक वर्ष महिलाहरु पाठेघरको क्यान्सरले अकालमा ज्यान गुमाउँछन् । र यो पनि सुनेको छु, पाठेघरमा हुन लागेको संक्रमण २ मिनेट मै पेपस्मेयर गरेपछि पत्ता लाग्छ । अधिकांश विवाहित महिलाहरुले वर्षको एकपटक पेपस्मेयर गरे यो भयानक रोगबाट बच्न सकिन्छ । अज्ञानताका कारण धेरै आमा दिदीहरु अकालमै ज्यान गुमाउन विवस छन् । ती रामेछापमा दम्पती त्यो अज्ञानतालाई चिर्दै अस्पतालसम्म आइपुग्दासमेत सही परामर्श लिन पाएनन् । उनले भनेको लक्षणहरु हेर्दा अनुमान गर्न सकिन्छ की उनलाई त्यही रोगले संक्रमण गरिरहेको छ । अव ती जोडी फर्केर आउने छैन यो अस्पताल ।

मानवीय सम्वेदनाहीन सेतो कोटधारी किचकन्याहरुलाई कसले हो सभ्यता सिकाउने ?

कुरियागाउँको माथिल्लो गल्लि हिड्दा मनमा आइरह्यो अनेक प्रश्न । यो वर्गको कथा व्यथा सुनिदिने को हो ? कहाँ गएर भन्ने यो कथा ? मानवीय सम्वेदनाहीन सेतो कोटधारी किचकन्याहरुलाई कसले हो सभ्यता सिकाउने ? घाँटीमा स्टेटथेस्कोप भिरेर बिरामीको जाँच गर्न बसेका हुन् की बिरामीलाई अकालमै फाँसीमा लड्काउँन ? एउटी गरीव महिलाको पाठेघर के डाक्टरको घरमा पुछ्ने थाङ्ना हो ?

घरबारी बन्धकी राखेर विरामी जाँच्न आएका मानिसलाई पैसा लिएर आएको मुर्गा ठान्ने यो चलन अन्त्य कहिले हुने ?

साँच्चै नेपाल गणतान्त्रिक मुलुक हो भने, नेपालका डाक्टरहरुलाई नैतिक शिक्षा उतीर्ण गराएर बिरामी जाँज गराउनु पर्नेकी नपर्ने ? डाक्टरी पेशा पैसा मात्रै कुम्ल्याउने पेशा हो की सेवा गर्ने पनि पेशा हो ? आफ्नो निजी क्लिनिकमा विरामीहरु ठग्न छाडेर डक्टरहरु मनमा मानवीय कल्याणको भावना बोकेर सेवा गर्नुपर्ने की नपर्ने ? घरबारी बन्धकी राखेर विरामी जाँच्न आएका मानिसलाई पैसा लिएर आएको मुर्गा ठान्ने यो चलन अन्त्य कहिले हुने ? स्वास्थ जस्तो क्षेत्रमा बिरामीलाई जुकालेझैं सिरिन्चले घोँचेर रगत पिउने डाक्टरहरुलाई अभिलम्ब कारवाही हुनेकी की नहुने ? यदि यस्तै भइरहने हो भने चाहिएन खोक्रो गणतन्त्र, चाहिएन नयाँ संविधान ?