खुला दिसामुक्त गाविसमा चर्पी नभएको बजार

सुर्खेत,  सुर्खेत जिल्लालाई यही जेठ महिनाको अन्तिमसम्म खुला दिसामुक्त जिल्ला घोषणा गर्ने तयारी गरिएको छ । यस अघि जिल्लालाई वैशाख १ गते नै खुला दिसामुक्त घोषणा गर्ने प्रतिबद्धता गरिएको थियो । विभिन्न कारणले वैशाख महिनामा जिल्ला खुला दिसामुक्त हुन नसकेपछि पुनः जेठसम्म लम्व्याइएको छ । जिल्लालाई खुला दिसामुक्त घोषणा गर्नका लागि अभियान नै चलाएर करिब सबै गाउँ विकास समितिहरुलाई पनि खुला दिसामुक्त गरियो । अब सावकिको छिन्चु गाविस र लेखपराजुल गाविस तथा बिरेन्द्रनगर नगरपालिकाको वडा नं. ६ खुला दिसामुक्त घोषणा गर्न बाँकी रहेको छ । खुला दिसामुक्त गाविस घोषणा हुने मध्ये कै एउटा गाविस हो सुर्खेत निर्वाचन क्षेत्र नं. २ मा पर्ने कल्याण गाविस पनि । खुला दिसामुक्त घोषणा भइसकेको गाविस भएपनि अहिलेसम्म कल्याणका सार्वजनिक ठाउँहरु र बजार मै चर्पी निर्माण भएका छैनन् । भएका चर्पीको समेत सार्वजनिक ठाउँमा गतिलो प्रयोग हुन नसकेको पाइएको छ । कल्याण–५ मा रहेको सरस्वती उच्च माध्यामिक विद्यालय नजिकैको स्थानीय बजारमा अहिले पनि चर्पी निर्माण भएका छैनन् । स्याउली बजारका रुपमा चिनिने उक्त बजारमा करिब २० घरहरु रहेका छन् । तर ती मध्ये सडकको तल्लोपट्टी रहेका घरहरुमध्ये एउटा घरबाहेक सबैमा चर्पी छैनन् । स्थानीय व्यापारीहरुले व्यापार चम्काएपनि विभिन्न कारण देखाउँदै चर्पी निर्माण गरेका छैनन् । उक्त बजारको तल्लो पट्टीको भाग सोही सरस्वती उच्च माध्यामिक विद्यालयको हो । यसले गर्दा पनि विद्यालयले चर्पी निर्माण गरिदिनुपर्ने माग व्यवसायीहरुको रहेको छ । अहिले विद्यालयले त्यहाँ घर बनाएर व्यापार गरिरहेका व्यापारीहरुबाट एक मिटरको ४० रुपैयाँका दरले भाडा उठाउने गरेको छ । व्यवसायीहरुबाट भाडा लिने भएकोले विद्यालयले नै चर्पीको व्यवस्था गरिदिनु पर्ने माग आफूहरुको रहेको स्थानीयले बताए । जिल्लालाई नै खुला दिसामुक्त घोषणा गर्ने अन्तिम तयारी भइरहेको अवस्थामा घोषणा गरिएका गाविसहरुको अनुगमन  गर्ने क्रममा कल्याणको यो बजारमा यस्तो अवस्था देखिएको हो । बजारका स्थानीय व्यापारीहरुलाई ध्यानमा राखी एउटा सार्वजनिक चर्पी पनि निर्माण गरिएको थियो । महिला र पुरुषका छुट्टाछुट्टै कोठा बनाइएको उक्त चर्पी अहिले स्थानीयको लापर्वाहीले बन्द भएको छ । चर्पीमा जोडिएको धाराहरु बन्द भएका छन् । धाराका टुटीहरु पनि भाँचिएका छन् । अनुगमनका क्रममा सार्वजनिक शौचालयका बारेमा बुझ्दा स्थानीय नागरिकहरुले पानी नभएर चर्पी बन्द भएको बताएका थिए । तर चर्पीको माथी पानी ट्याङ्की पनि राखिएको छ । स्थानीयहरुले आफूहरु अस्थायी रुपमा बस्ने भएको र अर्काे ठाउँको घरमा शौचालय भएको बताएका छन् । उनीहरुले आफ्नै घरको शौचालय प्रयोग गर्ने बताए पनि बजारमा आउने अरु उपभोक्ताहरुलाई पनि दिसापिसावका लागि खुला जंगलमै जानुपर्ने अवस्था रहेको छ । विद्यालयले भाडा उठाउने यो बजारमा विद्यालयले बजारको लागि चर्पी निर्माण गरिदिनु पर्ने निर्णय भएको थियो । तर विद्यालयले अहिलेसम्म पनि चर्पी निर्माण नगरेको गाविस सचिवको भनाइ छ । यता विद्यालयका प्राचार्य नारायणदत्त तिवारीले बजारमा सार्वजनिक शौचालय भएको र आवश्यकताअनुसार विद्यालयको चर्पी पनि प्रयोग गर्न सकिने भएकोले चर्पी निर्माण नभएको बताए । बजारबाट आफूहरुले एक मिटरको ४० रुपैयाँले मात्रै भाडा लिने भएकोले त्यसले केही पनि नहुँने बताए । सरस्वती उच्च माविका शौचालयहरु पनि पूर्णरुपमा सरसफाईविहिन छन् । आधा दर्जन शैचालय भएपनि प्रयोगमा एउटा पनि छैनन् । चर्पीमा सरसफाईको अवस्था निकै कम्जोर छ । बन्द शौचालयका बाहिर नै खुला रुपमा विद्यार्थीले शौच गरेको पाइएको छ । विद्यालयले पानीको अभाव रहेको बताएको छ । तर विद्यालयमा दैनिक एकपटक पानी आउने गर्दछ । त्यसका लागि पम्पको प्रयोग गरिएको छ । जिल्लालाई खुला दिसामुक्त घोषणा गर्ने अन्तिम तयारी भएको अवस्थामा अनुगमनमा यस्तो अवस्था देखिएपनि चुनौती थपिएको छ । अनुगमन समितिले गाविस सचिव, स्थानीय नागरिकहरु र विद्यालयलाई तत्काल चर्पीको निर्माण तथा सुधार गर्न निर्देशनसमेत दिएको छ ।