एक न्यायाधीसको जीवनबाटै राजीनामा – <br>‘मैले जीवनकै अन्तिम निर्णय गरेँ ’

काठमाडौं, ‘अदालत जागिरे मानसिकताबाट चलेको रहेछ, तर यो सेवाको भावनाबाट चल्ने पेसा हो ।’ तीनवर्ष अघि तत्कालीन मन्त्रीपरिषद् अध्यक्ष खिलराज रेग्मी सामु राजीनामा बुझाएपछि एक दैनिक पत्रिकासँग दिवंगत न्यायाधीस भरतराज उप्रेतीले भनेका थिए – ‘आखिर मुद्दा मामिला भनेको मान्छेको इष्र्या र कमजोरीकै दस्तावेज न हो ।’ मुद्दाहरुको खेलमा विजेता  हुँदै मुद्दाकै अब्बल परिभाषा कोरेका उनले सोमबार आफ्नै जीवनसँग हारको पत्र कोरे । सर्वोच्चको न्यायाधीसबाट राजीनामा पत्र लेखेको ठिक तीनवर्ष नबित्दै उनले आफ्नै जीवनबाट राजिनामा दिए । आफ्नै जीवनको राजिनामा पत्रमा उनले ‘इच्छा मरण’ गरेको भनेका छन् । दुई छोरी एक छोरा रहेका उनी राजधानीको रातोपुलमा  श्रीमतीसहित  बस्दै आएका थिए । परिवारले खबर गरेपछि सोमबार बिहानै प्रहरी निरिक्षक नारायण रञ्जीतकारसहितको टोली कामनपा ३३ रुद्रमति मार्ग हुँदै उप्रेतीको साढे दुई तले घरतर्फ लाग्यो  ।  घरमा उनकी श्रीमती रोइरहेकी थिइन्, घरमा एक जना कामदार थिए । माथिल्लो तल्लाको दक्षिण तिर एक कोठामा सिलिङ फ्यानमा नाइलनको पासोमा झुण्डिएको अवस्थामा उप्रेती थिए । नजिकै  एउटा पत्र थियो । एक पन्नाको कागजमा उनकै हस्तलिखित अक्षर थिए । परिवारलाई सम्बोधन गर्दै लेखिएको त्यो मृत्यपत्रमा ‘मैले जीवनकै अन्तिम निर्णय गर्दैछु । ब्यागमा भएको ५ लाख मध्ये मेरो काजकिरिया गर्दा तडकभडक नगर्नु, अलिकति खर्च गरेर बाँकी भूकम्पपीडितको लागि प्रधानमन्त्री दैवि प्रकोप तथा राहत कोषमा जम्मा गरिदिनु ।’ यस्तै शब्दहरु । न्याय क्षेत्रमा विवादरहित छवि बनाएका उनी सर्वोच्च अदालतमा लामो समयसम्म  अस्थायी न्यायाधीसको रुपमा रहेका थिए । तर मंगलबारबाट उनी स्थायी रुपमै संसारबाट बिदा भएका छन् । झोँकी तर आँटिलो न्यायाधीसको रुपमा चिनिएका उनी अध्ययनशील मानिन्थे । २०६५ सालमा सरकारले उनलाई अस्थायी न्यायाधीसमा नियुक्ती गरेको थियो । लामो समयसम्म सरकारले थाई नगरेपछि उनी आफैंले स्वेच्छिक राजीनामा दिएका थिए । २०६९ मंसीरमा उनले राजीनामा दिएका हुन् । कर्पोरेट कानुनका प्राध्यापक रहेका उनले २९ वर्षसम्म प्रध्यापन गरेका थिए । उनलाई नजिकबाट बुझ्नेहरुका अनुसार  स्थायी न्यायाधीस नबनाएको प्रति उनी निकै दुःखी थिए ।  ‘करार न्यायाधीसमा काम गर्दा गर्दै उहाँ फ्रस्टेट भइसक्नु भएको थियो ।’ उनको पारिवारिक स्रोत भन्छ – ‘त्यहि तनावको कारण पनि उहाँ पछिल्लो समय सक्रिय हुनु भएन ।’ उप्रेतीले २०४२ सालमा   संविधानसभाका अध्यक्ष सुवास नेम्वाङसँगको सहकार्यमा पायोनिर ल फर्म खोलेका थिए । राजधानीको अनामनगरमा रहेको कार्यलयमा उनी चार वर्षे न्यायाधीश जीवनमा आफ्नै फर्ममा पाइलो टेकेनन् । तर राजीनामा दिएको दिन उनी त्यहाँ पुगेका थिए । त्यहिँबाट केहि समय फर्मको काम  पनि गरे । संविधानसभा भंग भएपछि नेम्वाङसँगै उनले पुनः कानुन व्यावसाय सुरु गरेका थिए । संविधानसभाका अध्यक्ष सुवास नेम्वाङ शिक्षण अस्पतालमै पुगेर उनी प्रति श्रद्धान्जली दिएर फर्केका छन् । विभिन्न उच्च पदस्थ अधिकारी श्रद्धान्जली दिन त्यहाँ पुगीसकेका छन् । श्रद्धान्जलीपछि उप्रेतीले भनेको सुसाइट नोट अनुसार सामान्य तरिकाले अन्त्येष्टि गरिने स्रोतले जनाएको छ ।