मानविय क्रियाकलापकाे सिकार बन्दै यार्सागुम्वा

जाजरकोट, जाजरकोट खगेनकोटका निरज के.सीले यस पटक डोल्पा यार्सागुम्वा पाईने पाटन दिनमा दुई वटा भन्दा वढी पाउन नसकेको वताए । उनले अघिल्लो वर्षहरुमा दिनमा १० वटा भन्दा वढी पाउने गरेकोमा अहिले मुस्किले दिनभरी खोजेपनि दुई वटा भन्दा वढी पाउन नसकेको वताएका छन् । उनी जस्तै सक्लाका जयवहादुर महतराले पोहोर साल छोरा, छोरी र श्रीमती लिएर डोल्पा गएका थिए । महतराले दिनमा प्रतिव्यक्ती १५ भन्दा वढी पाएको सम्झदै भन्छन् ‘अहिले त्यही पाटनमा यार्सागुम्वा खोज्दा मुस्किलले दुई देखी ४ वटा सम्मा मात्र पाइएका छन्’ । यिनिहरु प्रतिनिधी मुलक पात्र मात्र हुन् । यहाँ सवै सार्यागुम्वा टिप्ने सवैको व्यथा यस्तै हो । वर्षेनी यार्सागुम्वा संकलन कत्र्ताले यार्सापाटनमा फोहोर गर्दा, जथाभावी पलास्ट्रिक फेक्दा यार्सागुम्वा पाईन छाडेको सरोकारवालाहरु बताछन् । दुई वर्ष अघि भरी भराउ हिउ भएको ठाउँमा अहिले हिउ नै नभएको सम्झदै डोल्पा त्रिपुराकोटका पुर्ण न्यौपाने भन्छन् –‘हामीले पहिले यार्सागुम्वा टिपेको ठाउँमा पहिलेको भन्दा धेरै तातो छ पहिले जाकेट, भेष्ट,सुईटर लगाएर वस्ने ठाउँमा अहिले जाकेट मात्र लगाएर वस्न सकिन्छ’ । हिमालमा हिउ रित्तीदै जाँदा पहिले सेत्तामे देखिने हिमालहरु अहिले टाटा नै टाटा मात्र देखिन्छ उद्योग वाणीज्य संघ डोल्पाका अध्यक्ष लालीमान वुढाले बताए । वर्षेनी यार्सा टिपेर लाखौँ कमाउने गरेका जाजरकोट, डोल्पा र रुकुमका स्थानियहरु अहिले प्रवेश सुल्क कसरी उठाउने भन्ने चिन्तामा रहेको जाजरकोट नायकवाडका प्रेमविक्रम शाहीले बताए । आवश्यक संरक्षण नभएमा यार्सागुम्वा लोप हुदै जाँने चिन्ता वढेको जिल्ला वन कार्यालय डोल्पाको भनाई छ । यहाँको यार्सागुम्वा सवै भन्दा राम्रो मानिन्छ । वर्षेनी यार्सागुम्वा टिप्ने मात्र चिन्ता छ, संरक्षण तर्फ कसैको चासो नहुँदा समस्या आएको वाणिज्य संघका अध्यक्ष लालीमान बुढाको भनाई छ । प्रत्येक वर्ष करोडौ रुपैया प्रवेश सुल्कको नाममा उठेको रकम वाट के हुन्छ कुनै अत्तो पत्तो नभएको यहाँका स्थानियहरु वताउछन् । गत वर्ष मात्र  करोड भन्दा वढी प्रवेश सुल्कको रकम उठेको थियो अहिले  जेठ १८  भित्र कति यार्सागुम्वा संकलनका लागी प्रवेश उठ्यो भन्ने एकिन हिसाव कसै संग छैन ।   डोल्पावाट फर्केपछि