प्रचण्डविना राजनीतिको पात हल्लँदैन,<br> बाबुराममा पपुलर हुने रोग छ

नेपालको राजनीतिमा राष्ट्रिय सरकारको बहस उठिरहेका बेला वरिष्ठ पत्रकार किशोर नेपालसँग शीर्ष नेताहरुको राजनीतिक चरित्रका बारेमा कुरा गर्न खबरडबलीका आरपी सापकोटा र सुदीप विश्वकर्मा उनको निवास पुगेका थिए। हक्की स्वभावका नेपालले राजनीतिक दलका नेताहरु र नेपाली राजनीतिलाई नजिकबाट छामेका छन् । ३ ठूला पार्टीका ६ शीर्ष नेताका बारेमा पत्रकार नेपालले खुलेर कुरा गरे । करिव ३ घन्टा लामो कुराकानीको सोही श्रृखंलाअन्तर्गत कांग्रेस शल्यक्रिया र एमाले शल्यक्रिया अघिल्ला प्रकाशित भइसकेको छ । तेस्रो तथा अन्तिम  अंक  प्रस्तुत छ, किशोर नेपालको एमाओवादी–शल्यक्रिया –सम्पादक । बाबुरामजीलाई म तेत्तीस–चौंतीस सालदेखि चिन्दछु । साथीका रुपमा उनीप्रति जहिले पनि मेरो सम्मान छ । मेरो पुस्ताको जागरुक र गतिशील व्यक्ति हुन् उनी । उनी जनयुद्धमा लागेपछि मेरो सम्पर्क हुन सकेन । उनी दिल्लीमा अर्धभूमिगत रहेका बेला नेपाल साप्ताहिकको सम्पादकको हैसियतले म उनको अन्तर्वार्ता लिन दिल्ली पुगेको थिएँ । दोस्रो जनआन्दोलनको सफलतापछि भने सम्पर्क निरन्तर छ । उनका राजनीतिक विचार र विश्लेषणसँग म खासै प्रभावित छैन । किनभने, उनमा वैचारिक निरन्तरता छैन । कम पढेलेखेका र फेसबुक जनरेसनका बीच उनी लोकप्रिय छन् । राजनीतिमा त्यो कुनै मापदण्ड होइन । उनीसँग तातो–चिसो सम्बन्ध छ मेरो । एक–अर्काप्रति आकर्षण पनि छ र विकर्षण पनि । पछिल्लो समयमा उनी बढी नै सत्ताकेन्द्रित देखिएका छन् । काठमाडौंको एलिट वृत्तका लागि सुहाउने र मन पर्ने । हिसिलाजीसँगको प्रेम र विवाह यसको कारण हो । उनको निर्वाचन क्षेत्र गोर्खा भए पनि राजनीतिक प्रभावको क्षेत्र काठमाडौं नै हो । दोस्रो आन्दोलनको सफलतापछि बाबुरामजीले राज्यको रुपान्तरणको कुरा निकै उठाए । त्यतिबेला उनको कुरा निकै चित्त बुझेको थियो मलाई । नेपाली राज्यको रुपान्तरण देश विकासको पहिलो सर्त थियो । देशको सार्वभौम शक्ति जनताको हातमा आएको थियो । नेपाली राज्यको पूर्ण रुपान्तरणको अवसर थियो त्यो । बाबुरामले साँच्चै चाहेका भए रुपान्तरणको प्रक्रिया अघि बढ्दथ्यो । तर, बाबुराम सामान्य राजनीतिक व्यक्ति थिए । समकालीन राजनीतिका विभिन्न पात्रहरुको जस्तै उनको रुचि शासनमा थियो । शासन र सत्ता आफनो हातमा आएपछि सबै ठीक हुन्छ भन्ने उनको मानसिकता स्पष्ट देखियो । उनका बारे मलाई मन नपर्ने यही कुरा हो । उनका चपाउने र देखाउने दाँत छन् । कुरा जनताको गर्छन्, आफूलाई कम्युनिस्ट भन्छन् र काम पुँजीवादको गर्छन् । महेन्द्र जयन्तीका दिन महेन्द्रको तारिफ, बीपी जयन्तीका दिन बीपीको प्रशंसा र गणेशमान सिंहको जयन्तीका दिन उहाँका त्यागको सम्झना– यी कुरामा अचेल रेगुलर भएका छन बाबुरामजी । उनलाई तत्काल पपुलर हुने रोग लागेको छ ।

ऋषिकेश शाहले बाबुरामलाई दिल्ली चिनाएको कुरा किम्बदन्ती होइन । अहिले मानिसहरु खुलेआम बाबुरामलाई दिल्ली विचारको प्रतिनिधित्व गर्ने प्रमुख मानिस मान्दछन् । त्यो हो–होइन, उनै जानून् ।

अर्को कुरा, उनी एन्टीकांग्रेस हुन्, एन्टीकांग्रेस नभई कम्युनिस्ट हुन सकिँदैन भन्ने महेन्द्रकालीन चिन्तन बोकेका मान्छे । उनको राजनीतिक विकास नै एन्टीकांग्रेसबाट भएको हो । निर्दलीय, निरंकुश पञ्चायतकालीन समयमा कांग्रेस निरन्तर युद्धमा थियो । कांग्रेस देशबाहिर थियो । कांग्रेसको नामोनिसान मेटाऔं भन्ने त राजा महेन्द्रको अभियान नै थियो । जनयुद्धकालीन नेपालमा जसरी माओवादी आतंकारी थिए, त्योभन्दा चर्को रुपमा कांग्रेस अराष्ट्रिय तत्व थियो । बाबुरामलगायत नेपालका अधिकांश कम्युनिस्टहरु कांग्रेसलाई भारतपरस्त पार्टी भन्थे । ऋषिकेश शाहले बाबुरामलाई दिल्ली चिनाएको कुरा किम्बदन्ती होइन । अहिले मानिसहरु खुलेआम बाबुरामलाई दिल्ली विचारको प्रतिनिधित्व गर्ने प्रमुख मानिस मान्दछन् । त्यो हो–होइन, उनै जानून् । हालै मैले उनको एउटा इन्टरभ्यु पढें । भनेका थिए– कांग्रेसलाई बाहिर राखेर राष्ट्रिय सरकार हुँदैन । त्यो उनको मनको कुरा होइन । कांग्रेसलाई बाहिर राखेर राष्ट्रिय सरकार बन्दैन भन्ने त बच्चा–बच्चालाई थाहा छ । यसमा के नयाँ कुरा भयो ? त्यस्तो हुँदैनथियो, त्यसकारण उनले हुँदैन भनिदिए । उनको वास्तविक चाहना त वामपन्थीहरुको सरकार बनोस् भन्ने हो । कांग्रेसलाई बाहिर राखेर पनि राष्ट्रिय सरकार बन्न सक्ने हिसाबको खेलमा उनी लागेका छन् भन्ने सबैलाई थाहा छ । अघि मैले बताएँ, राज्यको रुपान्तरणको कुरा । यसका लागि कांग्रेस र माओवादीबीच समझदारी र सहकार्यको आवश्यकता थियो । वामपन्थी–वामपन्थीबीचको समझदारीले केही पनि उत्पादन गर्दैन । यो कुरा मिडियाले नउठाएको होइन । तर, माओवादीले ध्यान दिएन ।

अघि मैले बताएँ, राज्यको रुपान्तरणको कुरा । यसका लागि कांग्रेस र माओवादीबीच समझदारी र सहकार्यको आवश्यकता थियो । वामपन्थी–वामपन्थीबीचको समझदारीले केही पनि उत्पादन गर्दैन । यो कुरा मिडियाले नउठाएको होइन । तर, माओवादीले ध्यान दिएन ।

  मान्छेले बाबुरामजीलाई दूरदर्शी भन्छन् । पीएचडी गरेका नेता कांग्रेसमा रामशरण महत, यता बाबुराम भट्टराई; दुबै अर्थमन्त्री भए । उनीहरुबीच मान्छेले तुलना पनि गर्न खोज्छन् । म चाहिँ तुलना गर्दिनँ । महतजीका आफ्नै गुणहरु छन्, बाबुरामजीका आफ्नै । बाबुरामजी पार्टी, देशभन्दा पनि आफू सत्तामा गएर परिवर्तन गर्न सक्छु भन्नेमा बढी विश्वास गर्नुहुन्छ । माओवादीहरुले थेगो बनाएका थिए ‘धरातलीय यथार्थ’ शब्दलाई । नेपाली राजनीतिको धरातलीय यथार्थ भनेको काठमाडौं र यसको वरिपरि जति पनि एलिटहरु छन्, तिनीहरुको सहयोग लियो अनि फेसबुक, ट्वीटरमा छायो भने, प्रचारसंयन्त्रमा चर्चित भयो भने सत्ता आफ्नो हातमा लिन सकिन्छ भन्ने एउटा दिव्यदृष्टिबोध छ बाबुराममा । यो सधैं नहुन सक्छ । मैले बाबुरामजीका यस्ता समर्थक देखेको छु, जो हिजो ‘रोयल हाउस’ मा काम गर्थे, सेनामा काम गर्थे । अहिले पनि यो देशको अर्थतन्त्र आफ्नो हातमा लिएर बसेका साहुजी र एलिटहरुको समर्थन उनलाई छ । यस्तो इन्ट्याक्ट समर्थन सुशील कोइराला, प्रचण्ड, गिरिजाप्रसाद कोइराला सबैले एक हदसम्म पाएहोलान् । तर, बाबुरामले जति चाहिँ कसैले पनि पाउन सकेको छैन । एउटा कुरा त के हो भने काठमाडौं उनको ससुराली हो ।

फेसबुक, ट्वीटरमा छायो भने, प्रचारसंयन्त्रमा चर्चित भयो भने सत्ता आफ्नो हातमा लिन सकिन्छ भन्ने एउटा दिव्यदृष्टिबोध छ बाबुराममा । यो सधैं नहुन सक्छ ।

यहाँका मान्छेहरु ज्वाइँलाई धेरै मान्छन् । त्यसले पनि उनलाई धेरै पुल्पुल्याएको छ । आफूले जे काम गरेको छ, त्योभन्दा बढी उचालेर भन्न सक्ने संयन्त्र उहाँले बनाउनु भएको छ । मैले उहाँको आलोचना गरेको पनि होइन, प्रशंसा गरेको पनि होइन । मैले सत्यलाई मात्र राखेको हो । उहाँ अनुहारले ‘फेयर एन्ड लभ्ली’ हुनुहुन्छ, त्यसमा शंका छैन; पोलिटिकल्ली कति ‘फेयर’ हुनुहुन्छ– मलाई थाहा छैन । राजनीतिमा उनले जतिसुकै फुर्ती लगाए पनि उहाँ पहिलो संविधानसभाको अन्तिम असफल प्रधानमन्त्री हो । उनले संविधान दिन नसकेकै हो, उनले दलहरुलाई मिलाउन नसकेकै हो; यसमा ‘यदि, तर, किन्तु र परन्तु...’ जस्ता शब्द लगाउनुको कुनै अर्थ छैन ।  त्यसैबाट के थाहा हुन्छ भने राष्ट्रिय सरकार उनको बसको कुरा होइन । भूकम्प गएर नेपाल ध्वस्त भएको छ, आर्थिक रुपले धेरै पछाडि परेको छ अनि अब चाहिँ बाबुरामले सहमति गर्न सक्ने भन्ने हुँदैन । ‘पोलिटीकल रियालिटीहरु’ त उही नै छन् नि, तिनलाई त भुइँचालोले पुरेको छैन । जसले चाहिँ आफ्नै पार्टी र अध्यक्षलाई अप्ठ्यारो पर्नेगरी जस्केलामा हालेर उम्केर हिँड्यो, जसले चुनाव गराउन अराजनीतिक सरकार बनायो र जसको परिणाम आफैंले भोग्नुपर्यो– त्यस्तो मान्छेलाई तपाईं के भन्नुहुन्छ ? मलाई भारतले यसो भन्यो, भारतका कम्युनिस्ट पार्टीहरुले यसो भने, जवाहरलाल नेहरु विश्वविद्यालयका विद्वानहरुले यसो भने भनेर पन्छिन मिल्छ ?

संसारमा राष्ट्रिय वा केन्द्रीय तहमा पुगेको नेता आफ्नो क्षेत्रमा मात्रै केन्द्रित भएको कहीं पनि छैन । संसारमै नहुने कुरा हो यो । नेता भनेको त्यस्तो हुन्छ, जसले गएर गारो लाउने होइन, गारो लाउन मान्छेलाई प्रेरित गर्ने हो ।

अहिले भूकम्पकै बेला पनि उनले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रलाई मात्रै सक्रियताको केन्द्र, राहत–पुनर्निर्माणको केन्द्रविन्दु बनाए । संसारमा राष्ट्रिय वा केन्द्रीय तहमा पुगेको नेता आफ्नो क्षेत्रमा मात्रै केन्द्रित भएको कहीं पनि छैन । संसारमै नहुने कुरा हो यो । नेता भनेको त्यस्तो हुन्छ, जसले गएर गारो लाउने होइन, गारो लाउन मान्छेलाई प्रेरित गर्ने हो । या त हाम्रा नेताहरुमा प्रेरणा दिने शक्ति नै छैन, आ–आफना बीच गारो लगाउने मात्रै शक्ति रहेछ । गारो पनि आफैं लाइराख । आफूलाई सुरक्षित गर । बाबुरामको केसमा यही देखिएको छ । मलाई थाहा छ– मैले धेरै तीतो कुरा बोलें । तर, सत्य यही हो । नेपाली राजनीतिमा प्रचण्डबिना पात पनि हल्लदैन ‘प्रचण्डको आफ्नै मान्छे’ भनेर म त पटक–पटक सामाजिक संस्था र नागरिक समाजका स्वयम्भू नेताहरुबाट लान्छित भएको, फेसबुकमा खेदिएको, टुइटरमा खेदिएको, पत्रकारितामा खेदिएको मान्छे हुँ । म मानवअधिकारको नाममा मूर्दा बेचेर हिँड्ने मान्छे होइन । प्रचण्डलाई राम्ररी थाहा छ– म माओवादी होइन; म उनको कार्यकर्ता होइन । अनि खेद्नेलाई पनि थाहा छ यो कुरा । तर पनि मलाई ‘सिम्बोल’ बनाएर मान्छेहरुले खेदिराखेका छन् ।  

 प्रचण्डजी कुरा बुझ्छन्, समय–परिस्थिति बुझ्छन् तर त्यसअनुसार  निर्णय गर्न सक्दैनन् । उनलाई खुइल्याउने प्रवृत्ति सुरु भयो गिरिजाबाबुले माधव नेपाल नेतृत्वको सरकार बनाएदेखि । रुक्मांगद कटवालले उनका विरुद्ध सेनाको स्रोत दुरुपयोग गरे । धेरैले उनको भुत्ला उखेल्ने काम पाए ।

तर मलाई वास्ता छैन । म एउटा पत्रकार हुँ । कुनै पनि पत्रकारको मुख्य आकांक्षा हुन्छ– सत्ताको शीर्ष तहमा रहेका व्यक्तिसँग नजिकको सम्बन्ध राख्नु र समाचार विश्लेषण गर्नु; व्यावसायिक रुपमा आफूलाई ‘फ्रेस’ राख्नु । मैले पनि त्यही गरेको हुँ । त्यो गर्दागर्दै पनि प्रचण्डसँग म आकर्षित चाहिँ छु । मैले सुरुमा प्रचण्डलाई भेट्दा देशमा बीपी कोइरालापछि भिजन भएको यही एउटा नेता हो भन्ने लागेको थियो । शान्ति प्रक्रिया सुरु भइसकेपछि उनी अर्धभूमिगत हुँदा मैले पोखरा गएर भेटेको थिएँ उनलाई । त्यतिबेला मैले उनलाई ‘बीपी कोइरालाले यस्तो भिजन राखेका थिए, तपाईंको त्यस्तो केही छ ?’ भनेर सोधेको थिएँ । उनले भनेका थिए– ‘बीपी कोइरालाको भिजन सही छ, म त्यसमा एउटा मात्रै थप्न चाहन्छु– त्यहाँ एउटा कम्प्युटर चाहिन्छ, एक लाइन टेलिफोन चाहिन्छ । यो बीपीको भिजनमा संशोधन गरेको होइन, समयको मागअनुसार प्लस गरेको हुुँ ।’ त्यसबेला मलाई लाग्यो, यो धेरै ठूलो मान्छे हो । गोदावरीमा राज्य पुनर्निर्माणसम्बन्धी एउटा सेमिनार गर्दाखेरि मैले यो कुरा सार्वजनिक रुपमा नै भनें– प्रचण्डजी कुरा बुझ्छन्, समय–परिस्थिति बुझ्छन् तर त्यसअनुसार  निर्णय गर्न सक्दैनन् । उनलाई खुइल्याउने प्रवृत्ति सुरु भयो गिरिजाबाबुले माधव नेपाल नेतृत्वको सरकार बनाएदेखि । रुक्मांगद कटवालले उनका विरुद्ध सेनाको स्रोत दुरुपयोग गरे । धेरैले उनको भुत्ला उखेल्ने काम पाए ।

पार्टीभित्र र बाहिरका प्रचण्डका विरोधीहरुले उहाँका विरुद्ध एउटा सिस्टमेटिक प्रचार–संयन्त्र तयार पारे; त्यसमा बाबुरामजी पनि लागे, अरु तत्वहरु पनि लागे । प्रचण्डको विरुद्धमा तीन–तेह्र कतैको सम्बन्ध नभएका एकै हुन सक्छन्, एउटै आवाज निस्कन्छ दुवैतिरबाट ।

प्रचण्डले जनयुद्धपछि आफूअनुकूल पोलिटिकल म्यानेजमेन्ट गरेर पार्टीलाई हाँक्न सकेनन् । उनले पार्टीभित्र झगडा मिलाउन सकेनन् । घिसिर–घिसिर तरिकाले बाबुराम मिलाउने, वैद्य मिलाउने, बादल मिलाउने गर्दागर्दै उनको जीवनको ऊर्जाशील समय सकियो । जे बचेको थियो, त्यो घरेलु र आर्थिक विवादमा थिचियो । उनका धेरै चर्चा सुनिन्छन् । सुमार्गीसँगको सम्बन्ध, लाइफस्टाइल, बेलाबेलामा रिसोर्टतिर जाने शोख । यी कुरा सत्य हुन् कि होइनन्, मलाई थाहा छैन । प्रधानमन्त्री भइसकेपछि एक लाखको खाटमा बालुवाटारमा सुत्यो भन्ने कुरा आयो । एक लाखको खाटमा सामान्य मानिस पनि सुत्छ, प्रधानमन्त्री किन नसुतोस् ? एक लाखभन्दा घटीमा राम्रो खाट नै पाइँदैन । एउटा सामान्य मान्छेले त पचास–साठी हजारको खाट किन्नुपर्ने महँगी  छ । पार्टीभित्र र बाहिरका प्रचण्डका विरोधीहरुले उहाँका विरुद्ध एउटा सिस्टमेटिक प्रचार–संयन्त्र तयार पारे; त्यसमा बाबुरामजी पनि लागे, अरु तत्वहरु पनि लागे । प्रचण्डको विरुद्धमा तीन–तेह्र कतैको सम्बन्ध नभएका एकै हुन सक्छन्, एउटै आवाज निस्कन्छ दुवैतिरबाट । भाषा फरक होला । काउन्टर भ्युज दिन माओवादीभित्र कुनै संयन्त्र नै छैन । प्रचण्डको कुनै संयन्त्र मैले देखेको छैन । हामीले १२ वर्षे जनयुद्धको व्यवस्थापन प्रचण्डले नै गरेको भन्ने सुनेका थियौं । एउटा डरलाग्दो श्याम–श्वेत तस्बिर छापिन्थ्यो साप्ताहिक छापाहरुमा, हामी त्यसैलाई प्रचण्ड भन्ठान्थ्यौं । प्रचण्ड यति राम्रा रहेछन्, उनको र मेरो जुँगा मिल्दो रहेछ भन्ने त पछि गएर थाहा पाएको हो मैले । प्रचण्डले पछिल्लो समय खेलेको भूमिका उनको कमजोरी होइन, उनको दायित्व हो । पार्टी अध्यक्ष भइसकेपछि एउटा ठूलो पार्टी चलाउनुपर्यो । त्यो पार्टी गिरिजाप्रसादले पनि चलाएका थिए, केपीले पनि चलाइरहेका छन्, यो सबैले भोग्नुपर्ने समस्या हो । चुनाव हारे पनि पार्टीको आकार घट्दैन, त्यसमा ठूलो अतिरिक्त कुरो छैन । अतिरिक्त कुरोचाहिँ के हो भने प्रचण्डलाई फोसिल बनाउने हिसाबले प्रचार–संयन्त्रहरु तयार भए । जस्तोः प्रचण्डले भाग नदिएका कुरामा झगडा गरेर मोहन वैद्य र बाबुराम बाहिरिए भन्ने हामीले सुनेका थियौं, एकताका । प्रचण्डले जति दिनुपथ्र्यो, त्यति पैसा दिएनन् भन्ने सुन्यौं ।

प्रतीकात्मक रुपले प्रचण्ड एउटा परिवर्तनको नाम भइदियो तर प्रचण्डले नामअनुसारको काम गरेनन्  । त्यत्रो जनयुद्ध लडेर आएको मान्छेले बादल र बाबुरामले उचाले भन्दैमा सत्ता छाड्नुपर्ने, प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिनुपर्ने आवश्यकता थिएन । नेपालमा त्यतिखेर भारतले पनि कु गर्न सक्दैनथ्यो, नेपाल आर्मीको त कुरै छाडिदिनोस्; आफ्नै राजाको डिफेन्स नगर्ने आर्मीले प्रचण्डका विरुद्ध कु किन गर्छ ? सत्ता छाड्नु उनको हतारको निर्णय थियो ।

प्रचण्डले सुमार्गीसँग मिलेर ठूलो उद्योग खोलेका र माओवादीको पैसा त्यसमा लागेको छ भनेर अहिलेसम्म प्रचार भैराखेको छ । त्यसको कतैबाट पुष्टि पनि भएको छैन र खण्डन पनि भएको छैन । सुमार्गी प्रचण्डसँग र प्रचण्ड सुमार्गीसँग मिल्नुनहुने के कुरा छ र ? कुनै न कुनै नेताहरुको कुनै न कुनै व्यापारीसँग त सम्बन्ध छ नि । प्रचण्डले यो मान्छेलाई मात्रै प्राथमिकता दिन्छ भन्ने एलिट समूहलाई पर्यो । यसलाई नसिध्याएसम्म समाजवादी आन्दोलन र कम्युनिस्ट आन्दोलन सकिँदैन, प्रचण्ड नसकिएसम्म संघीयता पनि सकिँदैन भनेर नै उनलाई बदनाम गरियो ।  गिरिजाप्रसाद त कालकवलित भइहाले, उनलाई ढुटो बनाउनै परेन । सुशील कोइरालासहित अरु नेताहरुको ताल देखिहालियो । प्रतीकात्मक रुपले प्रचण्ड एउटा परिवर्तनको नाम भइदियो तर प्रचण्डले नामअनुसारको काम गरेनन्  । त्यत्रो जनयुद्ध लडेर आएको मान्छेले बादल र बाबुरामले उचाले भन्दैमा सत्ता छाड्नुपर्ने, प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिनुपर्ने आवश्यकता थिएन । नेपालमा त्यतिखेर भारतले पनि कु गर्न सक्दैनथ्यो, नेपाल आर्मीको त कुरै छाडिदिनोस्; आफ्नै राजाको डिफेन्स नगर्ने आर्मीले प्रचण्डका विरुद्ध कु किन गर्छ ? सत्ता छाड्नु उनको हतारको निर्णय थियो । प्रचण्डको चुनाव प्रचारको तरिका नै मलाई उल्टो लाग्यो । सडक किनारमा जम्मा भएको भीडले पिटेको ताली खाएर भोट जम्मा हुन्छ ? उनले कसैको कुरा सुनेनन् । संविधानसभाको पहिलो चुनावमा मैले माओवादी ठूलो पार्टी भएर सत्तामा आउँछ भनेको थिएँ । दोस्रो चुनावमा मैले केही बोलिनँ । मलाई धेरैले सोधेका थिए, मलाई थाहा थियो– यी डुब्दैछन् भन्ने । प्रचण्डलाई उनकै पार्टीले गाउँ छिर्न दिएन, उनी पनि गएनन् । चुनाव पछिको २–३ महिना त पराजयले इन्तु न चिन्तु भए–  भुइँचालोले आत्तिएर होस हराएका मान्छेजस्ता ।  उनको होस हराएकै हो किनभने उनले नसोचेको कुरा भएको थियो । खिलराज सरकारले के गर्यो भन्ने कुरा घटनाहरुको मनिटरिङ गर्दै हिँडने यत्रा विद्वान बाबुरामलाई थाहा थिएन ?

दसथरीले नानाभाँती जे–जे कुरा गरे पनि प्रचण्ड नै शक्तिको केन्द्रमा छन् । मैले लेख्ने गरेको छु– यहाँ दुईवटा मात्रै पोलिटिकल इलेमेन्ट छन्– एउटा कांग्रेस र अर्को माओवादी ।

  चुनाव हारेपछि प्रचण्डजीलाई मैले भनें– तपाईंहरु चुनाव हारें भनेर चिन्ता गरेर नबस्नोस् । तपाईंजस्तो मान्छेले तूफान ल्याउन सक्नुपर्छ, जसरी इन्दिरा गान्धीले ल्याएकी थिइन् । तपाईं चुनाव हारेको पश्चात्ताप गरेर चिउँडोमा हात राखेर बस्ने बेला होइन । तपाईं जहाँ–जहाँ हार्नुभएको छ, त्यहाँ जानोस्, जनतालाई भोट दिएकामा धन्यवाद भन्नोस्, मैले गरेका गल्तीहरु के–के हुन् भनेर सोध्नोस् । जहाँ जित्नुभएको छ, त्यहाँ जानोस् र भन्नोस्– तपाईंले मलाई विश्वास गर्नुभयो, त्यसका लागि धन्यवाद । तपाईं मेची–महाकालीका दसवटा जिल्ला मात्र पुग्नुभयो भने पनि तपाईंको अहिलेको समीकरण आफैं थलिन्छ, आफैं कमजोर हुन्छ । प्रचण्डले मेरो कुरा सुन्नुभएन । दसथरीले नानाभाँती जे–जे कुरा गरे पनि प्रचण्ड नै शक्तिको केन्द्रमा छन् । मैले लेख्ने गरेको छु– यहाँ दुईवटा मात्रै पोलिटिकल इलेमेन्ट छन्– एउटा कांग्रेस र अर्को माओवादी । अहिले पनि प्रचण्डको यति धेरै विरोध किन भइरा’छ भने यतिबेला पनि पावरसेन्टर त उनै हुन् । उनले नभनीकन राजनीतिमा पात पनि हल्लिँदैन । माओवादी पार्टी अल्पमतमा छ तर ऊविना पात पनि हल्लिँदैन । म पटक–पटक भन्दै छु– माओवादी पार्टी विचौलिया राजनीतिबाट बच्नुपर्छ । नेपाली कांग्रेस र माओवादीहरु दुई धु्र्रवमा छन् । यी दुईबीचको सम्बन्धले मात्र राज्यको रुपान्तरण हुन्छ ।