बाँबियो माथि सुत्केरी गराउँदै राउटे समुदाय

काठमाडाैं । कुनै समुदायमा अहिलेपनि बाँबियोमाथि बच्चा जन्माउछन भन्दा तपाईलाई बिश्वास गर्न गाह्रो हुनसक्छ तर यो यर्थाथ हो । दैलेखमा राउटे समुदायले अहिले पनि बाँबियो माथि बच्चा जन्माउने गर्दछन् बाँबियो माथि बच्चा जन्माँउदा बच्चा नमर्ने र बलियो हुने बिश्वास उनिहरुमा छ । सरकारले मातृ मृत्यृदर कम गर्ने उद्धेश्यले स्वास्थ्य सस्थामा बच्चा जन्माए सुत्केरी खर्चको समेत ब्यबस्था गरेको छ । अझै पनि केहि ग्रामीण क्षेत्रमा घरमा सुत्केरी हुने क्रम रोकिएको छैन । सरकारले सबै महिलाले स्बास्थ्य संस्थामा मात्रै बच्चा जँमाउने बाताबरण निमार्ण गर्ने प्रयास गरेपनि अझ प्रभाकारी हुन सकेको छैन । राउटे गर्भबती महिला गर्भबति भएपछि नत आईरन चक्कीको प्रयोग गर्छन नत बच्चाको राम्रो स्याहार सुुुसारनै । उनीहरुले अझै पोषणयुक्त खानेकुरा खादा पनि खादैनन् । औषधीको भन्दा परम्परागत जडिबुटीमा बिश्बास गर्ने भएकाले राउटे महिलाको अल्पकालमै मृत्यु हुने गर्दछ । बाल बिबाह र असुरक्षित सुत्केरी हुन थालेपछि राउटेको जनसङ्ख्या दिनानुदिन घट्दै गएको छ । राउटे समुदायका मुखिया महिनबहादुर शाहि स्बास्थ्य संस्थामा हाम्रो बच्चा जन्माउने परम्परा नरहेको बताउदै ‘हामी यस्तै बाँबियो माथि बच्चा जन्माउँछौ । अस्पतालमा त अरु तपाईहरु जस्तोले लैजाने हो । जङ्गलमा बस्ने घासँमै हो, घरमा बस्नेले घरमा बस्नेले घरमै सुत्केरी गराउंने हो’ उनले भने । महिला सुत्केरी हुन नसक्दा दर्जनौ महिलाको ज्यान जाने गरेको छ । पुरुषको अनुहार देखे बच्चा जन्माउन नसक्ने  महिलाले सुत्केरी हुदा पुरुषको अनुहार देख्नु हुन्न भन्ने मान्यतालाई उनिहरु अहिले पनि मान्दै आएको छन् । राउटे समुदायका हरिबहादुर राउटेले भने पुरुषको अनुहार देखे बच्चा जन्माउन नसक्ने हुदा हामी सबै लुक्नुपर्छ। राउटे समुदायको महिला सुत्केरी हुदाँ तेल र बेसारमा भात पकाएर खाने गर्दछन् । सुत्केरी महिलालाई नुहाउन नदिने बताउदै उनले सुत्करी महिला नुहाएर कपालमा तेल लगाएपछि चोखिने बताए । राउटे समुदायमा रहेको यो ब्याप्त भ्रमलाई चिर्न नसक्दा अहिले पनि कयाै राउटे महिलाकाे अकालमा ज्यान गइरहेकाे छ । स्रोत : गोप