दिवंगत थापाप्रति श्रद्धाञ्जली र स्खलित कम्युनिस्ट नेताप्रति समवेदना !

हुन त समवेदना र खुशीका कुनै सीमा हुँदैनन् । कोही मानिस सीमाहरुमा बसिरहनुपर्छ कि पर्दैन ? मलाई थाहा छैन । तर, राजनीतिक विचारले अभिप्रेरित र विचारधारको यो वा त्यो नेतृत्वमा रहेका आम मानिसलाई त्यो छुट हुनुहुँदैन शायद ! सन्दर्भ पूर्वप्रधानमन्त्री तथा राप्रपाका नेता सूर्यबहादुर थापाको निधनपश्चात देखिएको समवेदनाको ‘सीमा’ को हो । उनको मृत्युमा उनका असल गुणहरुका बारेमा चर्चा गर्नुलाई सामान्य रुपमै लिनुपर्छ र हो पनि । दिवंगत थापा एक राजनीतिक चरित्र हुन् ।  उनको आफ्नै वर्गचरित्र अनुरुपको राजनीतिक लक्ष्य र उद्देश्य थियो । उनको आफ्नै राजनीतिक आदर्श थियो । सिद्धान्त र निष्ठा थिए । उनी अराजनीतिक र विशुद्ध समाजसेवी थिएनन् । एक राजनीतिक विचारद्वारा उत्प्रेरित राजनीतिका एक अगुवा थिए । भलै, उनी दरबारसँगको ‘टसल’ का कारण पछिल्लो समय ‘उदारवादी’ देखिन्थे । उनको ‘उदारता’ वास्तविक ‘राजनीतिक चरित्र’ थिएन, केवल समय र परिवर्तनको बाध्यात्मक मोड मात्रै थियो । निरंकुश राजामध्यका चर्का ज्ञानेन्द्रले शाषन चलाएका दिन पुरुषलाई कपाल काट्न र महिलालाई कपाल नकाट्ने हुकुम जारी गरेका थिए । राजतन्त्रको गद्धी छोडेर हिडेका हुन् । जनताको तागतसँग घुडा टेकेर छोड्नु र खुशिले छोड्नु फरक हुँदैन ? यो संमवेदनाको परिभाषाले ज्ञानेन्द्रलाई पनि उदार भन्न उत्प्रेरित गर्छ । सारमा उनी एक चतुर राजनीतिज्ञ थिए । जीवनभर प्रजातन्त्र र लोकतन्त्रका विरुद्ध रहेका थापा ०४६ को परिवर्तनपछाडि  आएका परिवर्तनका बेगलाई बुझ्नेबाहेक परिवर्तनको लडाइँमा एक दिन पनि सामेल भएनन् । बरु उनी पञ्चायतकालमा आफूले खेलेको कुख्यात भूमिकाको दाग नमेटाएका एक खुङ्खार पञ्च थिए । सुखानी र छिन्ताङ हत्याकाण्डका खलनायक उनै हुन् । उनै पञ्च दिवङ्गत भएकै दिन जीवनभर लोकतन्त्र र प्रजातन्त्रको पक्षमा लडेका कम्युनिस्ट र कांगे्रसका नेताहरुको रोइलो सामान्य मानिसहरुलाई समेत पचाइनसक्नुको भयो । को हुन् थापा ? के योगदान गरे देशका नाममा ? उनको सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक परिवर्तनमा के रह्यो भूमिका ?मानिसका कुल गुणहरुमध्य राम्रा–नराम्रा दुवै गुणहरुको चर्चा हुन्छ नै । तर राम्रा गुणहरु बढी की नराम्रा बढी छन् भनेर छुट्याइनु पर्छ की पर्दैन ? यो पंक्तिकारको बुझाइमा उनी नेपालको राजनीतिक इतिहासका एक जानकार खलनायक हुन् । त्योभन्दा बढी उनका कुनै योगदान मुलुकका नाममा छैनन् । जाजरकोट र जुम्ला शोकमा छ  । जाजरकोटी र जुम्ली जनता ‘स्वाइनफ्लु’ र ‘सिजनल फ्लु’ को निवारण गर्न सक्ने चक्कीको खोजीमा छन्। तर, परिवर्तनका नायकहरु थापाको शोकमा ‘शोकाकूल’ छन् । यी नायकहरुको उत्ताउलो समवेदना जाजरकोटको रोगसँग होइन, थापाको शवसँग हुनु केवल राजनीतिक चरित्र या आदर्शको दुर्घटना मात्रै हो वा स्खलन ? यो समयले बताउला । तर यो पंक्तिकार थापाको मृतात्मा र कम्युनिस्ट नेताको आदर्श–स्खलनलाई सँगसँगै समवेदना प्रकट गर्न चाहन्छ । प्रश्न समवेदनाको होइन, विचार र राजनीतिको हो । थापा ‘उदारवादी’ हुन्, त्यो उनको स्वभाव हो । थापा लोकतन्त्रवादी या प्रजातन्त्रवादी होइनन्, त्यो उनको राजनीति हो । यहाँ मुख्य सवाल एक राजनीतिक नेताले अर्को राजनीतिक नेतृत्वको राजनीतिलाई केन्द्रमा राखेर दृष्टिकोण बनाउँछ कि बनाउदैन भन्ने हो । एउटा कम्युनिस्ट नेताको ‘अभिभावक’  या ‘आदर्श पात्र’ अर्कै वर्गको खलनायक पञ्चायती शासक कसरी हुन पुग्यो ? समवेदनाका नाममा आफ्ना आदर्श, मूल्य र राजनीतिक मान्यतालाई तिलाञ्जली दिन मिल्छ कि मिल्दैन ? प्रत्येक रात ब्युँझँदा आँगनमा शब लडिरहेको जाजरकोटप्रति दुःखमनाउ गर्नसम्म एक शब्द खर्च नगर्ने तर थापाको निधनमा कोकोहोलो हाल्ने कम्युनिस्ट नेताहरुको यो वैचारिक स्खलन हो । हामी कम्युनिस्ट कार्यकर्ताहरुले दिवंगत थापाप्रति श्रद्धाञ्जली दिँदै स्खलित कम्युनिस्ट नेताप्रति समवेदना प्रकट किन नगर्ने ?