यस्तो छ जाजरकोट महामारीको रामकहानी

जाजरकोट, अर्छानी गाविस वडा नं ५ की सुस्मिता जैसीको मृत्युपछि जाजरकोटका विभिन्न गाउँमा फैलिएको महामारी नियन्त्रणमा आउनुको सट्टा सन्त्रास थप्दै गइरहेको छ । संक्रमण सुरु भएको पैंक गाविसमा बिरामीको संख्या घटे पनि मजकोट, जगातीपुर, अर्छानीको तम्तीलगायत गाउँमा फैलँदै गएपछि त्यहाँका स्थानीय झनै क्रसित बनेका छन् । प्रभावित गाउँमा डाक्टर पुग्न सकेका छैनन् । पुगेर शिविर सञ्चालन गरेका गाउँमासमेत औषधीको अभाव छ । पैंकमा मात्र १० जनाको मृत्यु भइसकेको छ । प्रकोप प्रभावित क्षेत्रमा औषधी र डाक्टर नपुग्दा रोग फैँलदै गएको स्थानीय बताउँछन् । हालसम्म जिल्लामा तीन हजार बढिकोे उपचार गरिए पनि विभिन्न गाउँका ४ हजार भन्दा बढी बिरामीले उपचार पाएका छैनन् । महामारीबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित टालेगाउँ, अर्छानी, जगतीपुर, मजकोटलगायत गाविसमा अहिलेसम्म सरकारी डाक्टर नपुगेको स्थानीय कालीबहादुर रावतले बताए । यहाँ स्वास्थ्य संस्थामा औषधी अभाव उस्तै छ । बिरामी औषधी किन्न मेडिकल धाउन बाध्य छन् । टालेगाउँ–२, जिन्ताउनकी मालिका शाही एक घण्टा हिँडेर स्वास्थ्य संस्था पुगे पनि त्यहाँ डाक्टरको पुर्जीअनुसार सबै औषधी नपाएको हुँदा मेडिकलबाट औषधी किने र खाने सल्लाह दिइएको उनी बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘उपचारको आशले स्वास्थ्य संस्था आएँ तर औषधी मेडिकलबाट किन्नू भन्ने पुर्जी थमाएर पठाए ।’ विभिन्न निकायले सञ्चालन गरेका स्वास्थ्य शिविरमा पनि सामान्य अवस्थाका बिरामी मात्र आइरहेका छन् । गम्भीर प्रकृतिका बिरामी गाउँमै अलपत्र हुँदा स्वास्थ्य संस्था र शिविरसम्म आउन नसेकेको स्थानीयको गुनासो छ । अर्छानी–१, डाँडाराभौताका मधुकर जैसीले सिकिस्त बिरामी भएकाको बिरामीहरु अस्पतालसम्म जान नसक्ने बताएका छन् । सामान्य बिरामीले मात्र औषधी र उपचार पाएको उनले बताए । ‘गाउँमा दिनदिनै बिरामीहरु सिकिस्त हुने अवस्था बढ्दो छ तर डाक्टरहरु प्रभावित क्षेत्रमा पुगेकै छैनन्,’ उनले भने, ‘सिकिस्त बिरामी स्वास्थ्य शिविरसम्म पुग्न नसकेको कारण स्थिती झन् नाजुक बनेको छ ।’ गाउँमा एक–दुई दिन शिविर गरेर केहि नहुने भन्दै पूरै गाविसलाई पुग्ने औषधिसहित डाक्टर परिचालन गर्नुपर्ने धारणा व्यक्त गरे । पैंकमा जिल्ला अस्पताल, जाजरकोटका डा. विभान्त शाह नेतृत्वको टोलीले शिविर चलाइरहेको छ भने अर्छानीमा मिसन अस्पताल, चौरजहारीका डा. सुमन राई नेतृत्वको टोली एक दिने शिविर चलाएर सदरमुकाम फर्किएको छ । त्यसैगरी, नेपाली सेनाका डा. प्रणय कार्की नेतृत्वको टोली टालेगाउँका तीन ठाउँमा दुई दिने शिविर चलाएर फर्किएको छ । कार्की र राईले एक हजारभन्दा बढी बिरामीको उपचार गरे पनि गाउँमा संक्रमित संख्या दिनहु बढिरहेको छ । शनिबार अर्छानीमा नौ जना बिरामीमा स्वाइन फ्लुको लक्षण देखिएपछि नमुना संकलन गर्न नेपाली सेनाका डाक्टर अनिल डंगोलको टोली आइतबार त्यसतर्फ गई नमुना संकलन गरेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी जगतबहादुर बस्नेतले बताए । सेनाले महामारी प्रभावित क्षेत्रमा शनिबार केही औषधी पु¥याएको बस्नेतले जानकारी दिए । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयमा औषधी माग गर्दा पनि समयमा आपूर्ती नहुने अर्छानी स्वास्थ्यचौकीका इन्चार्ज कृष्णबहादुर रोकायाको गुनासो छ । उनले अहिले स्वास्थ्य चौकीमा १५ प्रकारका औषधी पनि नरहेको र भएका पनि थोरै मात्रामा रहेको बताए । गाउँमा बदलिएको मौसम र फोहरका कारण झाडापखालाको सम्भावना बढेको सेनाका डाक्टर प्रणय कार्कीले बताए । उनले अहिले प्रकोप फैलनुको कारण पनि सरसफाइको कमी र मौसममा भएको फेरबदल नै भएको बताए । गाउँमा फैलिएको रोगको प्रकोप हेर्दा यो समयमा झाडापखाला र हैजा हुन सक्ने धेरै सम्भावना बढेको उनले बताए । शनिबार जगातीपुरका स्थानीयमा ज्वरो आउने, रुघा लाग्ने, टाउको दुख्ने र हातखुट्टा झम्झमाउने समस्या देखिए पनि स्वास्थ्यकर्मी त्यहाँसम्म नपुगेको स्थानीय बासिन्दा केशवप्रसाद आचार्यले बताए । यस गाउँमा सयभन्दा बढी सर्वसाधारण महामारी संक्रमित भएको उनले जानकारी दिए । यता नायकवाडाको वडा नं ८, ९ मा बिरामीको संख्या ह्वतै बढेको स्थानीयले बताएका छन् । यहाँ कार्यरत डाक्टर गुणनिधी शर्मा विरामी परेर सदरमुकाम फर्केपछि यहाँ अहिले कुनै पनि स्वास्थ्यकर्मी नभएको बताइएको छ । सदरमुकामबाट तीनदिन पैदल हिँडेर जान सकिने ठाउँमा अहिले बिरामी बढेपनि स्वास्थ्यकर्मी छैनन् । धुम, ताँसीबाट नायकवाडाको स्वास्थ्य चौकी सिलीगीचार पुग्न पाँच घण्टा लाग्ने गरेको स्थानीय आकाश नेपालीले बताए ।