यस्तो थियो, रणबहादुर शाहले बहादुर शाहमाथि लगाएका १२ आरोपहरु

[caption id=\"attachment_72471\" align=\"alignleft\" width=\"400\"] रणबहादुर शाह[/caption] नेपालमा शाहवंशको कुरा गर्दा बहादुर शाहको नाम हमेसा अगाडि आउने गर्छ । बहादुर शाह त्यस्ता व्यक्ति थिए जसले पृथ्वीनारायण शाहले गर्न नभ्याएका बाँकी कामहरु फत्ते गरे । तर उनको जीवन भने सुखत रहन सकेन । उनलाई आफ्नै भतिज रणबहादुर शाहले बन्दी बनाएका थिए । बहादुर शाह भतिज रणबहादुर शाहबाट आजित भएका थिए । उनी रणबहादुर शाहको राजकाज देखि निकै असन्तोष दिए । त्यसै सन्दर्भमा वि.सं. १८५२ मा चीनबाट केही भावनात्मक सहयोग मिल्ने आशा अपेक्षासहित बहादुर शाहले गोप्य रुपमा एउटा पत्र पठाए । आफ्ना भतिजले सम्पूर्ण राजकाज चलाएको र आफू भने धर्मशालामा बसी पूजा पाठ गर्नु पर्ने व्यहोराको चिठी पठाएका थिए । तर उताबाट भने राजा रणबहादुर शाहको नाममा ‘मिलेर काम गर्नु’ भन्ने सल्लाहका साथ पत्रको उत्तर आयो । यति हुँदासम्म रणबहादुर शाह रिस थामेरै बसेका थिए । पछि फेरि सन् १७९६ मा चीनको बादशाह काओत्सुङको मृत्यु भएपछि उनको छोरा छिया–छिङले राज्यारोहण गरे । नयाँ बादशाहको चीनमा राज्यारोहण भएपनि बहादुर शाहले नयाँ राजालाई भेट्न चीन जान पाउँ, भनी राजा रणबहादुर शाहलाई भने । त्यसपछि रणबहादुर शाह निकै क्रृद्ध भएर वि.सं. १८५३ को फागुन महिनाको ११ गते राती सैनिकहरु पठाएर आफ्नो काका बहादुर शाहलाई कैद गरिदिए । त्यसपछि चीनलाई पत्र लेख्नुको बारेमा स्पष्टीकरण सोध्न थालियो । बहादुर शाह प्रति निकै अनुदार र कृद्ध भएका रणबहादुर शाहले उनलाई बन्दी बनाईदिए । चीनको पत्रको प्रतिउत्तर पठाउनु पर्ने नै थियो । त्यसका लागि राजा रणबहादुर शाहले काजी सर्वजित पाँडे र चामु भण्डारीलाई तिब्बतको राजधानी ल्हासा पठाए । उनीहरुलाई पठाउँदा रणबहादुर शाहले काका बहादुर शाहमाथि निम्नानुसारको आरोप लगाएका थिएः १. कान्छा–चौतारा दलमर्दन शाहसँग मिली बुबाज्यू महाराज प्रतापसिंह शाहको हत्या गरी टाउको लुकाउने ढाड झ्यालबाट खसाउने योजना गरेको । २. मुमा–महारानी राजेन्द्रलक्ष्मीलाई भए–नभएको बात लगाई नेल हाली सर्वजित रानालाई कटाएको र मलाई पनि मारी दाख–चोकको इनारमा पुर्ने योजना गरेको । ३. मथुरा नामकी एउटी केटीलाई लगाई मेरी मुमालाई विष खुवाई मार्ने उद्योग गरेको । ४. विवाह गर्न भनी बहादुर शाह गोरखामा जाँदा बार्लाङ–घाटमा बास परेको दिन मलाई मारी गण्डकी नदीमा बगाउने योजना गरेको । ५. राजालाई (मलाई) घरबाहिर निस्कन किन दिइस्’ भनी बन्धु रानालाई लागी गरेको । ६. मलाई मार्नको निमित्त मसानको प्रयोग गरेकोले दक्षिणकालीको दर्शन गरी फर्कंदा बाटामा तीन पटकसम्म मलाई झाडा–पखाला तथा बमन भएको । ७. कुकर्मी बहादुर शाहले रातको बीचमा मलाई खोज्दै आएको, यसैबीचमा कुकुरले झम्टन जाँदा अकारण नै कुकुरलाई काटिदिएको । ८. मेरो अनुस्थितिमा आफ्नो मनखुसीसँग आफ्नै हातले लालमोहरका छापहरु लगाउने गरेको । ९. मलाई मार्न भनी आधारातमा आएको, ‘पुनी’ नामक धाईले थाहा पाई ढोकामा चुकुल हालेको र यसै रिसले तरबारले ढोकामा हानी फर्किएको । १०. मलाई तीन–सलाम गर्ने नगरेको । ११. राजा राम शाहको पालादेखि चलिआएको मैत्रीसम्बन्धको उपेक्षा गरी तिब्बतसँग अनावश्यकरुपमा युद्ध गरेर झन्डै देशलाई नै डुबाईदिएको १२. चीनसँग युद्ध गर्न भनी अंग्रेजसँग मित्रता बढाएको ।   स्रोतः आचार्य बाबुराम , अब यस्तो कहिले नहोस् , २०७२, पृष्ठः २२, २३, २४